doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

BİR İDEAL OLARAK MİSÂK-I MİLLÎ’NİN İLÂNI VE ANLAMI 739
den sonra anlıyoruz. Nitekim, bu metnin birinci, ikinci maddeleriyle
dördüncü maddesinin Araplarla ilgili ilk kısmı “haricinde” ibaresi
eklenerek Misâk-ı Millî beyânnamesinin birinci maddesini oluşturmuştu.
Dördüncü maddesinin Evliye-i Selase ile ilgili kısmı asıl
beyannamenin ikinci maddesinde yer alırken aynı maddenin Batı
Trakya hakkındaki hükmü, Misâk-ı Millî’nin üçüncü maddesi olarak
yazılmıştı. Hüsrev Gerede metni adını verdiğimiz bu ilk müsvedde
metnin Halife-Sultan, İstanbul ve Boğazlarla ilgili altıncı maddesi
aynı şekilde Misâk-ı Millî beyannamesinin altıncı maddesidir.
Diğer taraftan bu ilk müsvedde metin ile Misâk-ı Millî metni
arasındaki en önemli farkı beşinci maddesi idi. Bu madde “yabancı
bir devletin yardımını öngörmekteydi.
İkinci müsvedde metin ise 21 Ocak 1920 tarihli Müdafaa-i Hukuk
Grubu programı olarak İsmet Bey tarafından yazılmış ve İstanbul’daki
Rauf Bey’e gönderilmiş sekiz maddelik metindir7 . Bu
metnin 19 Ocak tarihli metinden iki farkı vardır. Bunlardan birincisi
dördüncü maddede yer alan “Osmanlı memleketlerinin ekonomi
yönünden varlığını sürdürmesine ve gelişme olanaklarına
zarar veren maddeler olunamaz” hükmüdür ki, yeniden formüle
edilerek Misâk-ı Millî’nin altıncı maddesi haline getirilmişti. İkinci
fark ise 19 Ocak tarihli metinde beşinci madde olarak yer alan
“müzaheret”maddesinin bulunmamasıydı.
Anlaşılan o ki, her iki metnin adı da “Müdafaa-i Hukuk Grubu
programı”dır. Bu metinler ile Misâk-ı Millî arasındaki en önemli
fark, asıl metnin birinci maddesinde Türkiye’nin yeni sınırlarına işaret
eden hükmün “hatt-ı mütareke dahil ve haricinde” biçiminde yazılmasıdır.
Fakat, bu husus, İstanbul’da eklenmiştir. Ayrıca, başlangıç
kısmının varlığı Misâk-ı Millî beyannamesinin orijinal tarafıdır.
Bütün bu yazılanları özetlersek, Misâk-ı Millî ile ilgili çalışmalar
eş zamanlı olarak hem İstanbul’da ve hem de Ankara’da başlamıştır.
12 Ocak 1920’de açılan Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda
Hüseyin Kazım Kadri, Rauf Bey, Yusuf Kemal Bey’in aralarında
bulunduğu ortak bir komisyonda Ankara’dan gönderilen metinler
7 Şerafettin Turan, Türk Devrim Tarihi, 2. Kitap, Birinci Basım, Bilgi Yayınevi,
Ankara 1992, s. 301-302.