doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

1920-1938 DÖNEMİ TÜRK ROMANINDA ATATÜRK VE ANKARA 747
Halide Edip Adıvar/ Ateşten Gömlek (1922), Kalp Ağrısı (1924),
Zeyno’nun Oğlu (1928), Sinekli Bakkal (1935). Reşat Nuri/ Yeşil
Gece (1928), Mithat Cemal Kuntay/ Üç İstanbul (1936), Memduh
Şevket Esendal/ Ayaşlı ve Kiracıları (1934, vs.. (Naci, 1981, 123-
176)
Hayatlarının ve sanatlarının önemli merhalelerini Millî Mücadele
sürecinde idrak etmiş Halide Edip Adıvar ile Yakup Kadri
Karaosmanoğlu’nun, tanıklıklarıyla ağırlıklı bir şekilde yer tuttukları
bu döneme yoğunlaşmadan önce, diğer isimler ve eserlerde Atatürk
ve Ankara’yla vurgulanan anlam dünyasından örnekler üzerinde
duracak olursak;
Refik Halit Karay; daha önce (1919) Memleket Hikayeleri’nde
İstanbullu bir genç olarak sürgüne gönderildiği Sinop, Çorum, Ankara
ve Bilecik’te (1913-1918) yılları arasında geçen günlerinde tanıdığı
Anadolu’yu ve Anadolu insanının hikayelerini dile getirmiştir.
On yılın Romanı’nda, İzzet Ethem Benice, savaş yıllarının
halkı ve hayatı etkilemesini anlatırken, iki Anadolu çocuğunun
Ankara’da eğitim almaları konusunu da işlemiştir.
Aka Gündüz; 1929’da yazdığı İki Süngü Arasında eserinde,
işgal sonrasında İstanbul’da suçlu sayılan insanlar için kurtuluşu
Selanik’te görmüştür. Ankara, bireysel ve toplumsal dönüşümün
simgesi durumundadır. Dikmen Yıldızı’nın kahramanı Yıldız, yitirdiği
sağlığına Anadolu’nun dağları ve ormanlarında kavuşur,
Tank-Tango’nun (1928) kahramanları, İstanbul’da dışlanmışken
Ankara’da kabul görüp topluma karışır ve yararlı işler yaparlar. Dikmen
Yıldızı’nda 1921’lerin Ankara’sı, Ulus Meydanı’nı dolduran insanlar
gerçekçi bir anlatımla tasvir edilmiştir. İzmir’in işgali üzerine
Ankara’ya yerleşen Yıldız ve ailesinin üzerine kurulu olan romanın
sonunda, Mustafa Kemal Paşa mutluluğu getirecek bir ortam hazırlar
ve gençlerin yüzüklerini takar... Zübeyde Hanım’la dostluk kuran
Yıldız’ın iç dünyası ve konumu, Ankara’da sabah vakitleri, sokaklar,
esnafın durumu canlı tasvirlerle aktarılmış, tarihi olanla kurmaca
birlikte verilmiştir..
Dikmen Yıldızı’nda o dönemin Ankara’sı, özellikle mehtaplı gecelerde
tepeden aşağılara baktıkça bir ‘deniz’ hayali uyandıran Ankara
geceleri biçiminde anlatılır. Ankara’nın gündüzleri de güzeldir.