doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

TÜRKİYE CUMHURİYET TARİHİNİN BAŞLICA KAYNAKLARINDA ATATÜRK 47
yapıtlarda okura yansıtılan tarihi yapan ve yazanın aynı kimse, yani
Atatürk’ün kendisi olmasıdır. Dolayısıyla, tamamen kendi sözlerinden
oluşan bu yapıtların her birinde türlü yönleriyle onun kişiliğinin
ve bugün dünyada doğu toplumları için çağdaşlaşma modeli olarak
görülen Türk aydınlanmasını ve Türk devrimini gerçekleştiren düşün
dünyasının yansımasıdır. Gerek Nutuk’un, gerek derlenen Söylev ve
Demeçlerin incelenmesinde görülen kanımca en çarpıcı yön, hiç birinin
şahsa odaklı olmayıp her birinde Türk toplumunun yaşatılmış
olmasıdır. Eylemlerinde ve söylevlerinde kendini öne çıkarmak gibi
bir tutkusu olmayan Atatürk, bu yapıtlarda yansıtılan konuşmalarının
hepsinde her adımın toplumla birlikte toplum için atıldığını anlatmış,
yaşanan çağdaşlaşmayı Türk toplumuna mal etmiştir. Böylece
yapıtlar subjektiviteyi aşan toplumsal değer taşımaktadırlar.
Ele aldığım kitaplar arasında NUTUK, üzerinde en çok konuşulmuş
tartışılmış ve yazılmış olanıdır. Atatürk’ün 1927 yılında CHP
Kurultayında 6 gün boyunca okuduğu bu başyapıt, Atatürk’ün kendi
sözleriyle ulusal yaşamı son bulmuş sayılan büyük bir milletin
bağımsızlığını nasıl kazandığını ve ilim ve fennin en son esaslarına
dayanan ulusal ve çağdaş bir devletin nasıl kurulduğunu anlatır.
303 belge ile desteklenmiş olması, bu yapıtı bilimsel bir kaynak
yapmaktadır. Bununla birlikte, sadece Atatürk tarafından anlatıldığı
için, yansızlığı da tartışma götürür.
Gerek belgeli bir tarih kaynağı gerekse kişisel değerlendirme
olarak bakıldığında görülen, Nutuk’un onda çok gelişmiş olan sorumluluk
duygusunun ürünü olduğudur. Atatürk, Nutuk’ta değindiğim
dönem içinde tarihsel gelişmeleri sadece genel gidiş içinde,
yani yorum yapmadan iletmekte olduğunu belirtmekte ve amacını
“inkılabımızın tetkikatında tarihe medarı suhulet olmak” 1 yani tarihe
yardımcı olmak şeklinde açıklamaktadır. İşte bu saptama, yapıtın
büyük bir sorumluluk ürünü olduğunun göstergesidir. Çünkü Nutuk,
Kurtuluş Savaşı başarıyla tamamlandıktan, Türkiye Büyük Millet
Meclisi açıldıktan, Cumhuriyet duyurulup Halifelik kaldırıldıktan,
devrimlerin büyük adımları atıldıktan sonra Atatürk’ün ulusa hesap
vermesidir. Bu da Atatürk’ün kişiliğiyle ilgidir. Nutuk’la, demokra-
1 Nutuk, Cilt II s. 433 (Bu araştırmada Türk İinkılap Tarihi Enstitüsü Yayını
olan 1967 baskısını esas almaktayız)