doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

BATI GÖZÜYLE ATATÜRK 31
havanın en veciz siyasi tezahürünü, o zamanki Avrupa Ekonomik
Topluluğu’nun başkan Profesör Walter Hallstein’in 1964’de Toplulukla
Türkiye arasındaki ortaklık anlaşmasını 1964’de Ankara’da
imzaladığı zaman verdiği demeçte görürüz.
“Türkiye Avrupa’nın bir parçasıdır, ” demişti Hallstein, “ve bu
bakımdan ilk akla gelen, bu ülkede eserine her yerde karşılaştığımız,
ve Türkiye’de yaşamın tümünü Avrupa yönünde kökten değiştiren
Atatürk’ün muazzam şahsiyetidir.” Kırk yıl önceki bu havanın bugünlerde
değişmiş olduğunu inkâr edemeyiz. Bunun çeşitli nedenleri
var: Türkiye’nin iç ekonomik ve siyasi sorunları, Türkiye ile müttefikleri
arasında çıkan sorunlar, Soğuk Harbin demokrasinin zaferiyle
bitmesi sonucu bir yandan Türkiye’nin dünya sahnesinde rolünün
değişmesi, diğer yandansa liberal düşüncenin yayılması, yine
Türkiye’nin Batı ile bütünleşme sürecinin Batı’ya yararı yanında
Batı’ya masrafının da düşünülmesi bu nedenler arasında sayılabilir.
Nedenler ne olursa olsun “Kadı kızında kusur bulma” eğilimi Türkiye
Cumhuriyeti ve kurucusu Atatürk’e Batı’nın bakışını etkilediği
denebilir. Ne var ki “kadı kızı” kusursuz değilse damadı da kusursuz
değil. Türkiye’nin ufkunda bulutlar varsa başka ufuklarda bulut yok
mu?
1980’lerde, özellikle Soğuk Harbin bitimiyle güçlenen, Türkiye
Cumhuriyeti’nin gelişmesini ve kurucusunun eserini sorgulama
süreci bir bakıma normaldir. Tarihçiler boş durmaz; buldukları yeni
belgeler, edindikleri yeni bilgiler ışığında geçmişi değerlendirmeleri
etkiler. Tarihçinin görüş açısı zaman ve mekâna göre değişir. Ünlü
İngiliz tarihçisi Lord Acton’un “Tarih daima çağdaş tarihtir” sözü
geçerliliğini koruyor: Yani dünü yazarken bugünü düşünürüz, . Ne
var ki “revizyonizm” denen tarihi yeniden ve yeni biçimde değerlendirme
eğiliminin başka nedenleri de var.
Atatürk, çağdaşları olan çoğu Batılı düşünür gibi uygarlığı ve
kültürü tek ve evrensel varsayıyordu. Ve amacı ülkesini ve ulusunu
bu tek ve evrensel uygarlıkla bütünleştirmekti. Oysa zamanından bu
yana daha çok Batı’nın kendine güvenin zayıflaması sonucu yayılan
kültür göreciliği (İngilizcesi cultural relativism) akımının etkisiyle
tek uygarlık varsayımı, yerini çeşitli uygarlıkların varlığı ve
bu uygarlıkların çatışması düşüncesine bırakmıştır. Çok-kültürlülük