doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

824
AHMET ÖZGİRAY
let, vatan ve milletim için feda etmeye hazırım” demiştir.
Mısır Hidivi Mehmet Ali Paşa Avrupa’ya 1809’da öğrenci göndermeye
başladı. II. Mahmud da; “Benim Hidivim öğrenci gönderir
de ben neden göndermem” diyerek 1827’den itibaren Paris’e öğrenci
yollamaya başladı. Bu öğrenciler orada “biz Osmanlı değil, Türkmüşüz”
diyerek Türklük şuuruna vardılar. Fakat esas Türklük şuurunu
aşılayanlardan birisi 1848 İhtilali sırasında Ruslardan kaçarak İstanbul
Polonez köyüne yerleşen Constantin Borcezky oldu. Sonradan
ismini M. Celalettin olarak değiştiren Borcezky 1870’lerde Galatasaray
Sultanisi’nde hocalık yaptı ve Eski Türkler Yeni Türkler adıyla
bir kitap yazdı. Türklerin sarı ırktan değil, beyaz ırktan geldiğini
iddia etti. Bu çok önemli bir tespitti. Çünkü bu sıralarda Joseph Arthur
Gobineau kaleme aldığı kitaplarında “siyah ırk ihtirasın, lirizmin
ve artistik mizacın kaynağıdır. Sarı ırk menfaat, nifak ve alçaklığın
ifadesidir. Beyaz ırk ise, aklın ve şerefin ifadesidir” diyerek ırkçılık
yapıyordu. Osmanlılar bugünkü anlamda azınlık kelimesini bilmezlerdi.
Anlamı dince, dilce ve ırkça ayrılık göstermek demek olan
azınlık yerine Osmanlılar, halkı Müslim veya Gayrimüslim diyerek
ayırır ve bu nedenle de minority kelimesi yerine zımmi kelimesini
kullanırdı.
Türkler XIX. yüzyılın ikinci yarısında Rusya’da başlayan Pan-
Slavizm’e, Pan-Türkizm ile cevap verdiler. 1870’lerde Türkiye
hakkında yazı yazan Avrupalılar eserlerinde imparatorluk içinde
Türk kelimesinin küçültücü anlamda kullanıldığını işaret etmekten
geri durmamışlardır. 1897 yılında bir İngiliz seyyah şöyle yazıyordu:
“Günümüzde Türk ismi çok nadir olarak kullanılmaktadır.
Bu ismi yalnız iki şekilde kullanılırken duydum. Ya bir ırkı ayırt
edebilmek için (mesela bir köyün Türk köyü olup olmadığını sorarsanız)
ya da hor görmek için kullanıyorlar. Mesela İngilizce’de
birisine nasıl blockhead (beyinsiz) diye bağırılırsa, Türkler de Türk
kafalı tabirini kullanıyorlar” 2 . 1908 yılında bir başka İngiliz, Osmanlı
İmparatorluğu’nda Türk’ün Türkçe konuşan Müslüman anlamına
geldiğini belirtmektedir. Bu İngiliz’e göre “Türkiye’de bir
Müslüman’a Türk müsün? diye sorduğunuz zaman size muhtemelen
ben Osmanlıyım veya buna benzer bir cevap verecektir. Bir Osmanlı
2 W.M. Ramsay, Impression of Turkey, London 1897, s.99.