doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

246
SÜLEYMAN BEYOĞLU
yapılmasına razı oluruz, ifadesi dikkatimi çekti. Doğu Anadolu’da
Ermenistan lehine toprak tavizlerinde bulunulacağına söz verme anlamı
taşıyan bu cümlenin Barış komisyonu üyesi olan bir devlet adamı
tarafından söylenmiş olması, gerçekten üzerinde düşünülmeye ve
hayretle karşılanmaya değerdi. Doğu Anadolu halkı haklı olarak pek
kırgın ve üzgündür. Milletin Ermenistan’a vereceği bir karış toprağı
yoktur” diyecektir. 30
Mustafa Kemal Paşa, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun hazırlanmasından
önce İzmit’te gazetecilerle yaptığı görüşmelerde, yeni
hükûmetin dini olacak mı? şeklindeki bir soruyu haklı görmesine
rağmen zamansız bularak cevap vermemişti. Bunun gerekçesini
Nutuk’ta şöyle açıklamıştır: 31 Vatandaşları arasında çeşitli dinlere
mensup unsurlar bulunan ve her din mensubu hakkında adaletli ve
tarafsız işlem yapmaya ve mahkemelerinde vatandaşlarına ve yabancılara
adaletle davranma sorumluluğunda olan bir devlet, düşünce ve
vicdan özgürlüğüne saygı göstermeye mecburdur. Devletin bu doğal
niteliği konusunda şüphe uyandıracak kayıtların olması doğru değildir.
Bu sözleriyle Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk, devletin
her din, mezhep ve ideolojiye eşit ve tarafsız durması gerektiğini
söyleyerek çağdaş bir laiklik anlayışının benimsenmesi gerektiğini
vurgulamaktadır.
TBMM Reisi Mustafa Kemal, Philadelphia Ledger muhabiri
Clarence K. Streit ile yaptığı mülâkatda32 ; Türkiye’nin gayrimüslimler
hakkında nasıl bir politika takip edeceği sorusuna, “ Biz Müslüman
ve gayrimüslim Türk vatandaşları arasında hiçbir ayırım yapmıyoruz.
Böylece Rumların ve Ermenilerin düşmanla birlikte vatana
hıyanette bulunmadıkları müddetçe endişe edecekleri bir husus yoktur.”
cevabını vermiştir. Mustafa Kemal’in azınlıklar konusundaki
ölçüsünün de ayrıcalıklı olmayan, eşitçi ve karşılıklı saygı ilkesine
dayandığı, azınlıklar için bunun temel şartının ise, hıyanet etmemek
olduğu açıkça anlaşılmaktadır.
Mustafa Kemal Paşa, Sakarya savaşında sonra Müslüman olmayanlar
hakkında şunları söylemiştir:
30 Nutuk, I, s.307.
31 Nutuk II, s. 715-716.
32 Atatürk’ün Milli Dış Politikası, I, Ankara 1981, s.272.