doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

804
MUSTAFA ERGÜN
döneminde padişahlık kurumu iyice zayıfladı ve devlet yönetimi siyasi
partilerin eline geçti. Öyle ki, yeni kurulan Türk devletinin bir
cumhuriyet olarak kurulması ve siyasi partilerin egemen olduğu bir
yönetim tipine geçmesi çok zor olmamıştır.
Osmanlı’da bütün halkın eşit vatandaş olarak kabul edilmesi ve
hepsinin yasalar önünde eşit sayılması Tanzimat döneminde başladı.
Ama Cumhuriyet’e kadar hem İslam hukuku geçerli oldu hem de
Batı hukuku yerleştirilmeye çalışıldı. Bir tarafta Hukuk Mektepleri
bir tarafta medreseler ve Kadı Medresesi hukukçu yetiştirmeye
devam ediyordu. Türkiye 1926-1929 arasında bütün unsurlarıyla
Batı hukukunu kabul etti. Bu yasalar laiklik, ulusal egemenlik, kadın
hakları, siyasi katılma, düşünce ve vicdan özgürlüğü, uluslararası
hukuk gibi unsurlarıyla bir bütün teşkil ediyordu. Gerçi 1876 yılından
beri Anayasa (Kanun-u Esasi) kavramına yabancı değildik ama
Cumhuriyet’ten sonra zihniyet olarak da köklü ve geri dönülmez bir
hukuk modernleşmesi sağladık. Türk hukuk sistemi esasen laiklik
temeline kuruludur ve orada yapılacak en küçük değişiklikler bile
hukuk sistemini ciddi şekilde yaralar
Osmanlı her kökenden gelen vatandaşların eşitliğini Tanzimattan
itibaren kabul etmişti; ama hem yasalar karşısında hem de uygulamada
kadın-erkek eşitliğinin gerçek kurucusu ve uygulayıcısı
Cumhuriyet olmuştur. Gene de evdeki ve sokaktaki kıyafet ile kamusal
alanlardaki kıyafeti birleştirememiştir ve 21. yüzyıl Türkiye’sinde
bu hala büyük bir sorun olarak durmaktadır. Dinin sosyal gücü
kendini kadın kıyafetinde ve özellikle başörtüsünde göstermek istiyor
gibidir. Cumhuriyet vatandaşlarını dini, etnik ve başka toplumsal
biçimlerine göre ayırtetmek istemiyor; yasalar önündeki eşitliği dış
görünüşte de istiyor.
Türkiye Cumhuriyeti bir yandan Latin harfleri esasında bir alfabe
kabul ederek, öte yandan ise dilde ve tarihte Türk kimliğinin ana
unsurlarını oluşturmaya başlayarak “Türkleşmek, Çağdaşlaşmak”
ilkelerini kararlı bir şekilde uygulamaya koydu. Ama gene de Camilere
yeni Türk harflerini sokamadı, Kuran öğretiminde Türkçeyi ve
yeni harfleri egemen kılamadı. Bugün baktığımızda Cumhuriyetin
en büyük düşünce devrimi tevhid-i tedrisat, yazı devrimi ve Türk dili
çalışmaları sayesinde meydana gelmiştir (ümmetten millete geçiş).
Türkiye “Tevhid-i Tedrisat” kanununu çıkartarak Osmanlının
kapatmaya cesaret edemediği medreseleri bir hamlede kapattı. Bu,