doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

352
YUSUF SARINAY
Hükûmeti tarafından 9. Ordu Müfettişliğine atanan Mustafa Kemal
Paşa, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasından sonra, Sadrazamlığa
gönderdiği 21 ve 22 Mayıs tarihli telgraflarda bölgedeki asayişsizliğin
Samsun ve civarında bulunan 40 kadar Rum çetesinden kaynaklandığını,
Müslümanların bu çetelerden korunmak için 13 çete
oluşturduklarını, şayet Rumlar, Müslümanları rahatsız eden siyasi
gayelerinden vazgeçerlerse Müslüman çetelerinin ortadan kalkacağını
bildirerek bölgedeki Pontus çetelerine dikkat çekmiştir. 59
Atina’daki Pontus birlikleri içinde yer alan Yunan Subayı Karaiskos
Mart 1920’de Samsun’a gelerek çeteleri düzenli orduya benzer
bir şekilde örgütlendirmeye girişmiştir. Böylece Karaiskos’un organizasyonu
sayesinde Rusya’dan da gelen çetelerle toplam sayıları
25 bin civarına ulaşan Pontus çeteleri 60 özellikle Samsun ve çevresinde
Rum köylerinin bulunduğu bölgelere tamamen hâkim olarak
Türk ordusunu arkadan vurmaya hazırlanıyorlardı. Bu sırada Topal
Osman’ın hâkim olduğu Giresun hariç 61 61 diğer bölgelerde saldırılarını
artıran Rum çeteleri, dışarıdan yapılacak bir müdahaleyi beklemeye
başlamışlardı. Bu sırada bölgede Yunanlılar tarafından tesbit
edilen meşhur 81 tane çete reisi bulunuyordu. 62
İşte Yunanistan, Anadolu’daki millî hareketin en zayıf olduğu
dönemde başta Samsun olmak üzere Doğu Karadeniz bölgesinde
20 bin civarında donanımlı Pontus çeteleri ile Ankara Hükûmetine
doğu istikametinden de taarruz ederek kesin sonuç almak istemiştir.
63 Bu sırada Yunan Genelkurmayı Ankara’nın birkaç hafta içinde
düşeceğini hesap ederek, Türk ordusunun Sivas veya Kayseri bölgesine
çekilebileceği ihtimaline karşı, Pontus birliklerini Samsun’da
karaya çıkaracakları 6-7 bin kişilik Yunan askerî ile takviye ederek,
59 Telgraflar için bkz. “Mustafa Kemal’in Samsun’dan Gönderdiği iki Mühim
Rapor” BTTD, Sayı: 14 (Kasım 1968), s. 6-8; Atatürk’le ilgili Arşiv Belgeleri,
Ankara 1982, s..30-32.
60 Türk İstiklal Harbi, c. V1, s. 144-145; Mahmut Goloğlu, Erzurum Kongresi,
Ankara, 1968, s.
61 Çapa, a.g.e, s. 75-80.
62 Çetelerin listesi için bkz. Hristos H. Marmaridis, “Pontus’ta Pontusçu Çete
Grupları”, Dünya Pontus Hellenizmi 2. Kongresi, s. 133-134.
63 Hasan Cicioğlu, “Milli Mücadele’de Pontus Katliamında Yunanistan’ın Etkisi”,
Kıbrıs’ın Dünü Bugünü Uluslararası Sempozyumu (Gazi Magosa, 28
Ekim -2 Kasım 1991), Ankara, 1993, s. 235.