doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

EVRENSELLİĞİ YAKALAYAN ADAM MUSTAFA KEMAL ATATÜRK 431
baskısıyla farklı hedeflere yöneltildiğinden Osmanlı’yı kurtarmada
yetersiz kaldı.
Batının evrensel sistemine gelince: Batı ortaçağdan çıkarken
Hümanizma, Rönesans ve Reform hareketleriyle Ortaçağa alternatif
kendi sisteminin temellerini atmayı başarmıştır. Batı, bu evrensel
sistemin merkezine önce ferdi ve aklı koymakla, bilim, sanayi
ve makine çağına da adım atmış, sürekliliğin ve değişmenin yolunu
açmıştır. Zira akıl ve ilim, değişen toplumda yeni alternatifler teklif
etme özelliğine sahipti. Artık Avrupa sisteminin aktörleri tüccar-ticaret,
iş adamı-sanayi-fabrika-üretim, ilim adamı-üniversite-enstitü
gibi yeni kişiler, kurum ve kuruluşlardı idi. Buna karşılık Osmanlı
yeni aktörler yaratamamış, ülema-medrese (ilmiye sınıfı) kapıkulu
paşaları-kışla (seyfiye sınıfı), memur-bürokrasi (kalemiye sınıfı)
sarmalında kalmıştır.
Batı, bu yeni aktörlerin ürettikleri cazip-müessir fikirlerle, teknolojiyle
ve ticari mallarla tabiata, diğer ülkelere ve diğer toplumlara
saldırıya geçmiş ve hâkim olmuştur. Sonuçta kendi değerlerini
ve sisteminin evrenselliğini gönüllü veya mecburi bir tarzda kabul
ettirmiştir.
C-Mustafa Kemal ve Evrensellik
Mustafa Kemal dahi özelliğine sahip hem asker hem paşa,
hem devlet adamı, hem politikacı, hem de entelektüeldir. Ayrıca
Osmanlı’yı Türk toplumunu, Avrupa’yı ve İslam alemini bilen, tanıyan
bir kişidir. Bu vasıflarıyla birlikte, aynı zamanda başarılı asker,
başarılı devlet adamı ve başarılı bir politikacı olarak karizmatik bir
kahraman ve liderdir.
Bu özelliklere sahip Mustafa Kemal, farklı bir evrensellik, farklı
bir nizam-ı âlem (dünya düzeni) anlayışında ve iddiasında bulunan
tarihe damgasını vurmuş cihan şumül bir medeniyetin ve devletin
(Devlet-i Aliyye) içinden gelmiştir. Bu itibarla zihnen ve fikren Osmanlının
evrensellik anlayışına yabancı değildir. Bunun yanında Osmanlı
yenileşme hareketlerinin öncüsü ve itici unsuru durumunda
olan askerî okullarda (Harbiye-Kurmay Mektebi) ve orduda, yeni bir
evrensellik iddiasında bulunan Batı düşüncesi ve medeniyeti ile temasa
geçmiş ve onu tanıma fırsatı bulmuştur. Dolayısıyla evrensel-