doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

248
SÜLEYMAN BEYOĞLU
hukuka sahip olacaklarını tekrar vurgular.
1 Mart 1922 Tarihinde Mustafa Kemal Paşa, Türkiye halkı ve
azınlıkların durumu konusunda şunları söyleyecektir34 : “Türkiye
halkı irken veya dinen ve kültürel olarak bir ve birbirlerine karşı saygılı
ve fedakârlık hisleriyle dolu ve mukadderat ve menfaatleri ortak
olan bir sosyal heyettir. Bu toplulukta hukuk-ı ırkıyeye, hukuk-ı
ictimaiyeye ve şerait-i muhitiyeye riayet, siyaset-i dahilimizin esas
noktalarındandır. Dahili teşkilat-ı idaremizde bu esas noktanın, halk
idaresinin bütün mana-yı şâmiliyle layık olduğu derece-i inkişafa
îsal edilmesi siyasetimiz icabatındandır. Ancak harici düşmanlara
karşı daima ve daima müttehit ve mütesanit bulunmak mecburiyeti
de muhakkaktır. Türkiye halkına dahil olup ekalliyet halinde bulunan
anasır-ı Hıristiyaniyenin hukuku dahi dünyanın en medeni milletleri
meyanında yaşayan ekalliyetlere verilmesi Düvel-i İtilafıye
ile muhasımları ve bazı müşarikleri arasında takarrür eden esasat-ı
ahdiye dairesinde memaliki mütecaviredeki Müslüman ahalinin de
aynı hukuktan istifade eylemesi ümniyesiyle müeyyet ve müemmendir.
Ekalliyetlerle beraber, bil umum halkın refah ve saadetinin
ve kavanînin bahşettiği her türlü hakların masuniyetinin temini ve
memlekette hâkimiyet-i kanuniyenin teyidi dahili idare ve siyasette
değişmez bir düsturumuzdur.”
Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı İmparatorluğunda yalnızca gayrimüslim
azınlıkların ellerine terk edilmiş olan ancak ülkenin kalkınması
için en temel unsurlardan biri olan üretim meselesine de
değinmiştir. O bu konuda ulus olarak sanatta gelişmemiz gerektiği,
yalnızca askerî tedbirlerle bir ulusun kalkınamayacağını, asıl üretim
yapmak suretiyle müreffeh ve kalkınmış bir ülke olunabileceğini 16
Mart 1923 tarihinde Adana esnaflarına yaptığı konuşmada ifade etmiştir35
:
“Bir millet sanata ehemmiyet vermedikçe büyük bir felakete
mahkumdur. Birçok unsurlar o felaketin derecesini fark etmez. Fark
ettiği gün de ne kadar müthiş bir faaliyetle çalışmak lazım geldiğini
tahmin eyleyemez. Artık tarihe karışan Osmanlı hükûmeti, maatte-
34 a.g.e., I, s. 236-237.
35 a.g.e., II. s. 130.