doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

346
YUSUF SARINAY
Rum çetelerini donatmıştır. 23 Bölgedeki Rumlardan yaklaşık olarak
80 bini Rus ordusu ile birlikte Kafkasya’ya göç etmişti. 24
Osmanlı devletinin Doğu Karadeniz bölgesindeki hâkimiyeti
yeniden tesis etmesinden sonra Pontusçuluk faaliyetleri; Rusya, Yunanistan,
Avrupa ve Amerika’da hızlanmış ve uluslararası bir boyut
kazanmaya başlamıştır. Nitekim 5 Mayıs 1917’de Tiflis’te “Yunanistan
Kafkaslar Kongresi” yapılmış, 1917 Ekim ayı ortalarında
Atina’da Karadeniz kıyı şehirlerinde yaşayan Pontusluların temsilcilerinin
katıldıkları, bölgedeki Rumları bağımsız bir devlet içinde
birleştirmeyi amaçlayan önemli bir kongre yapılmıştır. 25 Yine Ekim
1917’de Paris’te “Pontus Millî Merkezi” kurulmuş26 ABD’nde ise
aynı amaçla özel bir komite teşkil edilmiştir. 27
Diğer taraftan bu dönemde yapılan en önemli kongre 4 Şubat
1918’de Giresun eski belediye başkanının oğlu Konstantin Konstantinides
tarafından Marsilya’da yapılmıştır. 28 Temmuz 1918’de
Pontus’un bağımsızlığının ve I. Dünya Savaşı’nda Kafkaslara giden
Rumların tekrar eski vatanlarına dönme arzularının dile getirildiği
bir başka Pontus Kongresi de Bakü’de toplanmıştır. 29 Nihayet 1918
Ekim’inde Pontus Millî Merkezi Batum’da kurulmuştur. Sonuçta 30
Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi imzalandığı zaman Türkiye dışındaki
Pontus organizasyonu büyük oranda tamamlanmıştır.
MONDROS MÜTAREKESİ VE PONTUSÇULUK
FAALİYETLERİNİN ARTMASI
a) Diplomatik Faaliyetler
Mondros Mütarekesinden sonra, Pontus meselesi Paris Barış
Konferansı’nın gündemine sokulduğundan bu konu ile ilgili diplomatik
çabaların ağırlık merkezi Avrupa’ya kaymıştır. Avrupa’da
23 Yerasimos, a.g.m., s. 4.
24 Dünya Pontus Hellenizmi 2. Kongresi, s. 79.
25 Dünya Pontus Helenizmi 2. Kongresi, s.16. Yerasimos, bağımsız Pontus
devleti kurma fikri ilk kez Atina kongresinde ortaya atıldı demektedir. Yerasimos,
a.g.m., s. 41.
26 Yerasimos, a.g.m., s. 41.
27 Dünya Pontus Hellenizmi 2. Kongresi, s. 61.
28 a.g.e., s. 63-64.
29 a.g.e., s. 16.