doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

390
ETHEM RUHİ FIĞLALI
ilgili olan 19 ve bünyesinde evrensel ilkelere çok fazla yer veren bir
dinin, başkalarına ve diğer dinlere ve mensuplarına karşı son derece
hoşgörülü olması veya insanları inanıp-inanmama, yapıp-yapmama
vb. konularda zorlamaması, inanma ve amel etme hususlarını onların
hür iradelerine bırakmış olması, laiklik ilkesiyle karıştırılmaktadır. 20
Maamafih şu hususu da kuvvetle vurgulamak gerekir ki, eğer laiklik
teokrasiye yani Tanrıyı iktidarın ve egemenliğin meşru kaynağı
olarak gören ve Tanrı adına iş gördüğü inancıyla bunu paylaşmaya
yanaşmayan bir ruhban sınıfına karşı millî iradenin mümessilliğini
üstleniyorsa, ki öyledir ve öyle olmalıdır, o halde İslam, dünya dinleri
arasında laik zihniyete en yakın olan bir dindir.
Çünkü laikliğin temel unsurlarından biri olan din ve vicdan özgürlüğü,
Kur’ân-ı Kerîm’in ısrarla üzerinde durduğu bir olgudur. Bir
kere dîne inanmak doğrudan kişisel bir seçim meselesidir : “Dileyen
inansın, dileyen inkâr etsin’’ (18. Kehf, 29) ; “Dinde zorlama yoktur...”
(2. Bakara, 256) ; “Rabbin dileseydi, yeryüzünde bulunanların
hepsi inanırdı. Öyle iken insanları inanmaya sen mi zorlayacaksın?”
(10. Yûnus, 99); “Sizin dîniniz size, benim dînim banadır.”
(109. Kâfirûn, 6). Örnek olarak verilen bu birkaç âyet bile, Kur’ân-ı
Kerîm’in inanmayı bir vicdan konusu kılmak suretiyle laikliğe giden
yolda önemli bir ilke belirlemiş olduğunu gösterir.
Laikliğin bir diğer unsuru da, toplumun ve kişilerin yönetiminde,
değişmezliğine inanılan katı kurallara ve dogmalara göre değil,
zamanın ihtiyaçlarına, hayatın gerçeklerine cevap bulacak akıl ve
bilim yolunun kullanılmasıdır.
Bu noktada İslam, denebilir ki, evrensel dinler arasında en köklü
ve en güçlü olanıdır. Çünkü Kur’ân-ı Kerîm, insanı ısrarla her hususta
aklını kullanmaya, evrenin sırlarını çözmeye, olayları ve olguları
sormaya, sorgulamaya ve düşünmeye çağırır.
Bilgisizlik, kör bir gelenekçilik, ataları körü körüne taklîd, aklı
ve mantığı kullanmamak, sorup- soruşturmamak, sebep-sonuç ilişkisi
kurmaksızın hemen kabul etmek ve en önemlisi araştırmamak,
düşünmemek ve ibret almamak Kur’ân’ın şiddetle reddettiği, kar-
19 Krş.: Fazlur Rahman, İslam, İst, 1981, 206.
20 Krş.: Yümmi Sezen, Türk Toplumunda Laiklik Anlayışı, İst, 1993, 15.