doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

SALTANATTAN CUMHURİYETE MİLLET EGEMENLİĞİ 845
hâkim kılmanın esas olduğu ifadeleri yer aldı. 23
Erzurum Kongresi’nden sonra 4-11 Eylül tarihleri arasında
Sivas’ta toplanan umumi kongrede, Erzurum Kongresinde alınan
kararlar aynen kabul edildiği gibi, Müdafaa-ı Hukuk teşkilatlarını
tek çatı altında toplamak için gerekli girişimler yapıldı. Bunların
yanında Kongre sonrasında Millî Mücadele hareketinin dayandığı
temel doktrini ifade eden ve kongre kararları ile tüm faaliyetleri kamuoyuna
ve dünyaya duyuran İrade-i Millîye adlı gazete çıkarıldı. 24
Yukarıda anlatmaya çalıştığımız gibi, İç ve dış şartların ağırlığı
karşısında dayanacak başka bir güç olmaması, milleti ve onun
iradesini ön plana çıkartmakta ve bu durum Amasya genelgesi ile
kongrelerde alınan kararlarda, Millî İrade ve Millî Egemenlik kavramlarını
bağımsızlığın elde edilmesinin ön şartı durumuna getirmekteydi.
Yani tam bağısızlık hedefine ulaşmak gayesiyle başlatılan
Millî Mücadele hareketi, millî hâkimiyet ve millî irade esasına dayandırılmakta,
dolayısıyla Türk millîyetçiliği temeli üzerinde inşa
edilmekteydi. 25
Esasında Bu sıralarda Millîyetçi Hareket, Kanun-i Esasî’nin
öngördüğü resmi kurumların çalıştırılmasında ve bu çerçevede
Meclis-i Mebusan’ın toplanıp ona dayalı hükûmetin kurulmasında
ısrar etmekteydi. Bu gelişmeler karşısında İstanbul’daki iktidarın da
23 Kongre ve kararları için bkz. Atatürk; a.g.e., C. 1, s. 64-66 ; Mahmut Goloğlu;
Erzurum Kongresi, Ankara 1968, s. 77 v.d ; Cevat Dursunoğlu; Milli
Mücadelede Erzurum, Ankara 1946. s. 107 v.d ; Mazhar Müfit Kansu;
Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C.1, Ankara 1986, s. 43 v.d
24 Sivas kongresi ve kararları hakkında bkz. Atatürk; a.g.e., C. 1, s. 76 v.d ; Goloğlu;
Sivas Kongresi, Ankara 1969, s. 65 v.d ; Kansu; a.g.e., C. 1, s. 211 v.d
25 Tanör; a.g.e., s. 227 ; Feyzioğlu; a.g.e., s. 22 ; Eroğlu; a.g.e., s. 20 ; İngiliz
Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe’nin, 23 Haziran 1919’da İngiliz Dışişleri
Bakanı Lord Curzon’a gönderdiği raporda da bu durum, “Mustafa Kemal Paşa
bir ay kadar önce Ordu Müfettişi olarak Samsun’a çıkışından bu yana kendisini
milliyetçi duygunun merkezi haline getirmiş görünmektedir.”, şeklinde
ifade edilmektedir. Bkz. Bilâl N. Şimşir; İngiliz Belgelerinde Atatürk, C.1,
Ankara 1973. s. 26 Yine 17 Eylül 1919 tarihli başka bir raporda Amirali De
Robeck, “alınan bütün haberlere göre milli hareket Anadolu’da müstakil bir
cumhuriyete doğru gelişmektedir…Bu yeni milliyetçi parti bu günkü Damat
Ferit Hükûmeti’nden ziyade, halk efkârını temsil etmektedir.”, demektedir.
Bkz. Şimşir; a.g.e. s. 103 ; Tevfik Bıyıklıoğlu; Atatürk Anadolu’da, Ankara
1959, s. 54