doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

52
SEÇİL KARAL AKGÜN
okuyucuyu bu akış hakkında bilgilendirmeye yeterlidir. İçeriğinde
Erzurum ve Sivas kongrelerinden sonra TBMM’nin açılış gününde
Meclis yapısı hakkında açıklamadan başlayarak katledilen bütün
aşamalar için söylevleriyle yaptığı açıklamalar vardır.
Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nı aynı zamanda bağımsızlık savaşı
şeklinde geliştirip yönetime ulusun egemen olduğu yeni bir Türk
devleti kurmayı hedeflemektedir. Bu devlet, ulus devlet olacaktır. Bu
nedenle, ulusun söz sahibi olduğu Meclisin kurulması, onun için en
önde gelen noktadır. Hatta, Kurtuluş Savaşı’nın silahlı gücü olan kuvayı
Millîyenin düzenli ordu şekline dönüştürülmesi için bile Meclis
kararını gerekli görmektedir. Önce Meclis, sonra ordu demektedir.
Kongreler, Misakı Millî ile de ulusal egemenliğin siyasal yapı içinde
yerini tanımlar. Bu da Meclis öncesi kısımda belirir.
Meclisli yaşamın yapıta yansıması 24 Nisan 1920’de
Mondros’tan Meclisin açılışına kadar geçen zamanda cereyan eden
siyasi olayların açıklamasıyla başlar. 1921 Martından başlayarak
Atatürk’ün Meclis Başkanı olarak yaptığı yıllık Meclis açılış söylevleri
kesintisiz olarak kitapta yer alır.
Bilindiği gibi, TBMM’nin açılışında bu Meclisin görevi, yurdun
işgalden kurtarılması olarak saptanmıştır. 1922 yılının Eylül ayında
Meclis bu görevini yerine getirir. 1923 yılı Mart ayında dördüncü
toplanma yılına giren Meclis, görevini tamamlamıştır. Lozan, seçimler,
Meclisi ikinci devreye getirir. Dolayısıyla, 13 Ağustosta İkinci
Dönemin açılışını yapar. Bu tarihten sonra yapıtta her yıl Mart ayında
ilgili dönemin Birinci, Kasım ayında İkinci Toplanma yılı açılış
konuşmaları yer alacaktır. 1928 Üçüncü, 1931 Dördüncü, 1935 Beşinci
Dönemin başlangıcıdır. İkinci dönemi 13 Ağustos’ta başlayan
1923’den sonra her yıl Atatürk’ün 1 Mart ve 1 Kasım söylevleri vardır.
Siyasal gelişmeleri Meclise bildirmek ve Meclis yapısı içinde
tartışmaya açmak, demokrasi geleneği olmayan bir toplumu bu uygulamaya
alıştırmak, bu yapıttaki söylevlerde çok dikkat çekici bir
yöndür. Aslında Osmanlı İmparatorluğu’nun 1876 yılında parlamenter
sistemle tanıştığı, 1908-1920 arasından da bu sistemin uygulandığı,
dolayısıyla, bu geleneğin zaten oluşmuş olduğu söylenebilir.
Ancak, bu sistemin otokratik bir yönetimde uygulanması gerçek