doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

270
ALİ ARSLAN
yapılması bakımlarından ilerleme kaydetmiş, Alman ilim adamları
ile de takviye edilmişti. Fakültelerin gerçek kimliklerini kazandığı
bu dönemde ihtisaslaşma yönünde önemli gelişme sağlanarak bölüm
ve kürsülerin oluşması yönünde ilerleme kat edilmişti. II. Meşrutiyet
döneminde özellikle Edebiyat Fakültesi’nin çalışmaları sayesinde,
1919’da, Darülfünun ilmî özerkliğinin yanında fiili idarî özerkliğini
de kazanmıştı. Buna ilaveten Osmanlı yönetimince 1922’deki bir
kararname ile Darülfünuna resmen idarî özerklik de verilmişti1 .
Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti siyasi, askeri, ekonomik
problemlerle ugraşırken hakiki mürşidin ilim olduğu anlayışı ile hareket
etmeyi planlarken yüksek öğretimi de ele almayı kararlaştırmıştı.
Bu konuda iki yönlü bir politika izlenmiştir Birincisi, Osmanlı
döneminde Avrupaî tarzda açılmış olan kurumların Cumhuriyet
dönemine intibaklarını sağlamak; ikincisi ise ihtiyaç duyulan yeni
müesseseleri kurmak şeklinde gerçekleşmiştir.
I- İSTANBUL’DAKİ ESKİ YÜKSEK ÖĞRETİM
KURUMLARININ YENİDEN DÜZENLENMESİ
A- İSTANBUL DARÜLFÜNU’NUNDAN İSTANBUL
ÜNİVERSİTESİ’NE
Osmanlı dönemindeki 22 yıllık kısa ömründe, iç ve dış çalkantıları
yaşayan, bazı yıllar öğretime ara verilen Darülfünun, Osmanlı
Devleti’nin sonunda; Edebiyat Fakültesi, Hukuk Fakültesi, Fen
Fakültesi, Tıp Fakültesi ile bu fakülteye bağlı olan Eczacı ve Dişçi
mekteplerinden meydana geliyordu. 1924 yılında medreselerin kapatılması
üzerine medreselerin yüksek düzeydeki kısmı İlahiyat Fakültesi
olarak Darülfünuna ilhak edilmişti.
Cumhuriyet döneminde bütün kurumlar yeniden düzenlenip
Cumhuriyet ideali doğrultusunda çalışması sağlanırken İstanbul Darülfünunu
da ele alınmıştı. İlk olarak yapılan icraat, darülfünunun
bir türlü çözülemeyen mekan problemine el atılması olmuştu. Tıp
Fakültesi hariç, diğer bütün fakülteler II. Meşrutiyet döneminden
itibaren Bayezıd’teki Zeynep Hanım Konağı’nda mekan bakımın-
1 Ali Arslan, Kısırdöngü/Türkiye’de Siyaset ve Üniversite, Truva Yayınları,
İstanbul 2004, s. 1-90.