doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

162
TUNCER BAYKARA
b. Hüseyin Kazım Kadri, XX yüzyıl başlarının etkili bir siyaset
ve kültür insanıdır. Mütareke sonrasının çözüm arayışları içinde,
bazı düşünceleri, Mustafa Kemal Paşa’nınki ile uyuşmamıştır. Ancak
kendisi İstanbul çevrelerinde etkili bir kimsedir. Onun bu yıllarda
yayımlanan bir kitabının başlığında “Türkiye” kavramı açık ve
kesin bir şekilde kullanılmaktadır: On Temmuz İnkılabı ve Netayici:
Türkiye İnkirazının Saikleri.
c. Dikkatimizi çeken son misal 1920 başlarında toplanan İstanbul
Meclis-i Mebusan’ınca kabul edilen Misak-ı Millî metnindedir.
Hem Osmanlı hem de Ankara tarafından kabul edilen bu metinde
açıkça “Türkiye” Devletin adı olarak geçmektedir:”Türkiye sulhüne
bırakılan Batı Trakya’nın...”.
II. XIX.yüzyıl sonlarında yetişen bir Türk olarak Mustafa Kemal
Paşa, yukarda sözünü ettiğimiz gelişmelerin içinden gelmekte
idi. Bir yandan İstanbul’daki bu gelişmeler, öte yanda Ankara’nın
doğrudan temsil ettiği “taşra” ve Türk özellikleri sebebiyle Millî
Mücadele’nin ilk anlarından beri Türk kavramı belirli bir yükseliş
çizgisi göstermektedir. Gerçi, Kafkaslardan yeni gelen ve kendi alt
kimliğinin etkisinde kalıp onu Türk ile bir sayanlar kimi zaman, buna
itiraz edeceklerdir. Mustafa Kemal Paşa, onlara o zamanın geniş
Osmanlı anlayışı ile cevap verecek ve onları yatıştıracaktır. Ancak
Büyük Millet Meclisi ki, bir süre sonra başına “Türkiye” kelimesi
de gelecektir, 1921 de geçici Anasayasında devletin adını “Türkiye”
olarak açıkça adlandırmakta idi.
Çünkü Millî Mücadele yılllarından itibaren Anadolu insanının,
Osmanlı Paytahtı İstanbul’dan bakıldığında “taşralı, köylü” gibi anlamlar
yüklediği “Türk” kavramı, şimdiden çok yerde “Osmanlı”nın
yerini almakta idi. 1920-1923 arasındaki gelişmeler her geçen gün
bu yeni oluşumu etkiledi. Sonucunda yukarda dediğimiz gibi Ankara’daki
Meclis, Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak anıldığı gibi,
bu meclisin kabul ettiği 1921 anayasası dahi “Türkiye Devleti”nden
söz eder oldu.
III. Ankara’dakilerin Türk kavramından böylesine etkilenmesinde,
bizzat Mustafa Kemal Paşa’nın büyük payı vardır. Hatta denebilir
ki bu yeni akımın en güçlü siması Gazi Mustafa Kemal Paşa idi.
O, Osmanlı taşrasında doğup büyüyen bir insan olarak, muhtemelen