doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

272
ALİ ARSLAN
rilmişti. Bu Islahat Projesi Darülfünun Emini Müderris Neşet Ömer
tarafından Maarif Vekaleti’ne bizzat takdim edilmişti. Ancak, Maarif
Vekaleti Darülfünunun hazırladığı Islahat Projesi’ni yeterli bulmadığına
Mayıs 1930’da açıklamıştı. Maarif Vekaleti, daha geniş bir
tarzda bu konunun bir yıl sonra ele alınacağını bildirmişti5 .
Yüksek öğretimle ilgili daha ciddi adımlar atmak isteyen ve Avrupa’daki
üniversitelerle yarışacak bir kurum meydana getirmek isteyen
CHF, 14 Mayıs 1931 tarihinde sona eren kongresinde hazırladığı
programında “Darülfünunun ıslah ve tensik edilerek lazım olan
dereceye yükseltilmesi”ni kararlaştırmıştı. Bu karar doğrultusunda
harekete gecen CHF Hükûmeti, İsviçre Hükûmeti nezdinde girişimde
bulunarak bir mütehassısın göndermesini istemiş ve Cenevre
Üniversitesi Pedagoji Profefesörü Albert Malche üniversite reformu
için Türkiye’ye gelmişti. 1932 yılında Türkiye’ye gelen Malche
18.01.1932’de Başbakan İnönü ile görüşerek çalışmalarına başlamıştı.
Malche, 29 05 1932’de raporunu tamamlayarak Hükûmete
sunmuştu. Darülfünunu “zayıf bir radımanla çalışan vasi bir teşekkül”
olarak tarif eden Malche, “Darülfünun için ne iyi ne de fena”
denilebileceğini belirtmişti. Malche göre, “makineyi sadeleştirmek,
mesaisini teksif etmek, bu makineyi işletenlere en mükemmel usulleri
tatbik imkanları vermek suretiyle, müteaddit kayıpların önüne
geçilmesi” şarttı. Malche’ın raporunu inceleyen Hükûmet reform
için harekete geçmişti6 .
Malche’ın raporunu değerlendiren hükûmet Darülfünun’da yeni
düzenlemeler yapılması gerektiğine kanaat getirmişi. Dürülfünun’un
kapatılacağı yönündeki haberler de gündeme gelmeye başlamıştı. 8
Ekim 1332 ‘de Darülfünunu ziyaret eden Maarif Vekili Reşit Galip
bu haberleri tekzib etmiş ve meselenin elbirliği ile mevcudu kuvvetlendirmek
olduğunu, kapatılmanın “doğru olacağını zannetmediğini”
belirtmişti. O’na göre “Darülfünun’un memeleket ve inkılap
ihtiyaçlarına daha iyi hizmet edebilecek şekilde takviye” edilmesi
gerekmekteydi7 .
Ancak, Hükûmet 15.V.1933 tarihli toplantısında Darülfünunun
ilga edilerek yeni esaslar çerçevesinde yeni bir üniversitenin kurul-
5 Ali Arslan, Darülfünun’dan Üniversite’ye, s. 263-270.
6 Ali Arslan, Darülfünun’dan Üniversite’ye, s.289-314.
7 Cumhuriyet, 9. X. 1932.