doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

816
HALE ŞIVGIN
hakların kabulü idi. Çünkü kadının özel, hukuki statüsünü yeniden
düzenlemek evlenme, boşanma ve miras hukukunu değiştirmek ancak
hukukun dini temeller yerine laik bir temele oturtmakla kâmildi.
Yeni bir ticaret kanunu, ceza kanunu veya seçim kanunu yapmak aile
hukukunu değiştirmek kadar zor değildi. Ancak Atatürk kararlıydı.
Laik, çağdaş, modern bir devlet kurmak için çağın gereksinimlerini
karşılamayan aile ve miras hukukunu kapsamayan sadece Hanefi
fıkhına dayanarak hazırlanan bir borçlar kanunu niteliğinde olan
Mecelle’nin değişmesi gerekiyordu. Osmanlı Devleti Mecelle’deki
bu eksikliği gidermek için 1917’de Aile Kararnamesi çıkarmış o da
1919’da yürürlükten kaldırılmıştır.
Mecelle’de aile hukuku evlenme boşanma miras gibi konular
yoktu. O halde Osmanlı Devleti’nde bu gibi konular hakkında nasıl
neye göre hüküm veriliyordu. Şeriat hükümlerine, hadis ve fıkıh kitaplarına,
eski içtihatlara bakılarak karar veriliyordu.
Mecelle’deki eksikliği gidermek için yeni bir medeni kanun
yapma çalışmaları 1923’te başlamıştı. Ancak bu çalışmalar eski ile
yeniyi bağdaştırma çalışmaları Mecelle’deki eksiklikleri giderme
yönündeki çalışmalardı. Atatürk’ün istediği bu değildi. O kökten
bir değişiklik istiyordu. Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt’a emir
vererek yeni bir medeni kanun hazırlanmasını emretti. Eskiden yapılan
tüm çalışmalar iptal edildi. 26 kişilik bir komisyon kuruldu ve
İsviçre Medeni Kanunu tercüme edilerek kabul edildi. Adalet Bakanı
Mahmut Esat Bozkurt medeni kanunu gerekçesini açıklarken
şöyle demişti “ Kanunları dine dayalı devletler kısa bir zaman sonra
ülkenin ve ulusun ihtiyaç ve isteklerini karşılayamazlar çünkü dinler
değişmez hükümler getiriler yaşam yürür ihtiyaçlar hızla değişir.
Değişmemek dinler için bir zorunluluktur. Bu bakımdan dinlerin
sadece bir vicdan işi olarak kalması eski uygarlıkla yeni uygarlığın
en önemli ayırt edici özelliğinden birisidir. Mecelle’de aile hukuku
ve miras hukuku ile ilgili bir bölüm yoktur. Diğer konularda da
Mecelle’nin ancak 300 maddelik bir bölümü kullanılmaktadır. Aile
ve miras hukuku ile ilgili problemleri çözmek için T.C. hâkimleri
derme çatma eski hukuk kitaplarından din esaslarından çıkartılan
bilgilerle yargı işini görmektedirler. Türk hâkimi hükümlerinde belli
bir içtihat bir söz ve bir esasa bağlı değildi. Bundan dolayı herhangi