doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

ATATÜRK YAŞASAYDI ERMENİ SORUNU GÜNÜMÜZDEKİ GİBİ BİÇİMLENİR MİYDİ? 649
Türkler tarafından alınması sırasında aynı şeyi Müslümanlara karşı
yapmışlar taş taş üzerinde kalmayan yaşayan bir soykırım kenti
görünümündeki bugünkü Van’ı insanlık alemine miras olarak bırakmışlardır.
Ermeniler çekilirken Van’da ve çevresinde yaptıkları,
işgal altında tuttukları bu bölgede yapılanlar insan havsalasını zorlar
mahiyettedir. Osmanlı Yönetimi, beceriksizce, daha insani olan
ikinci seçeneği, Ermenileri geri bölgelere nakletme ve iskan yolunu
seçtiler. Bu hal tarzım da beceriksizce uyguladılar ve sonunda dram
yaşandı. 8
Osmanlı Hükûmetinin almış olduğu karar ve yapılan kendi yurttaşlarımızı
geçici bir süre için savaşın direkt etkilerinden koruyacak
biçimde kendi topraklarında, (Konya, Deyrizor, Halep gibi) emniyetli
bölgelere alma ve İsmet Bey’in İçişleri Bakam Talat Paşa’ya
sunduğu mektubunda belirttiği gibi “dağıtım” hareketinden başka bir
şey değildir. Yani Ermeni yurttaşlarımız hiç bir şekilde hudut harici
edilmemişlerdir, bir başka ifadeyle Rusların 1828 -1829 Savaşı’nda
yaptıkları cebren, zorla göçürülmemişlerdir, zorla vatanlarını terke
zorlanmamışlardır. Yapılan harekât alanın düzenlenmesi ve harekatla
ilgili Amerikan Talimnamelerinin ortak olarak belirttikleri gibi,
askerî harekât gereği, harekâttan etkilenebilecek yurttaşların güvenilir
bölgelere alınması ya da harekâtı olumsuz olarak etkileyecek
ayrılıkçıların kendi anavatanımız içerisinde geçici bir süre bir başka
bölgeye alınma konseptinden başka bir şey değildir. Bunun da
uluslararası platformlarda karşılığı “deportation = Hudut haricine
sürmek” değil; “distribution=dağıtım, “evacuation = tahliye etmek”
displacement = yer değiştirme”dir. ABD’nin tüm 100 ve 110 serisi
sahra talimname (=Field Manual)’lerinde bu hususa açıkça yer verilmiştir.
Ayrıca Sivil İşler ve Askeri Hükûmet (= Civilian Affairs &
Military Government) talimnamelerinde de bu hususun detaylarına
yer verilmiştir. Osmanlı Yönetimi, bölgede yaşayan yurttaşlarım savaştan
sonra evlerine dönmek üzere geçici olarak kendi anavatanında
güvenli bir bölgeye almaya karar vermiştir. Cephelerde savaşın
güvenle sürdürülmesi ve yurt içinde de emniyetin sağlanması için
o günün ortamında bir başka çare görülememiştir. Bu tamamen bir
askerî önlemdir.
8 A.g.e., s 6