doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

626
ORHAN KOLOĞLU
ve İran Şahı Rıza Şah Pehlevi de, pek çok alanda Mustafa Kemal’i
örnek aldığını saklamamıştır. Hatta İran’da Cumhuriyeti bile ilanı
düşünmüş ancak dinci kesimi aşamadığı için şahlıkta devam etmiştir.
İşin ilginci Arap ülkelerinde Tanzimat dönemi deneyiminin eksikliği
kendisini hep hissettirmiştir. Atatürk’ün başkasının güdümüne
girmeme ilkesine karşılık doğu toplumlarında tam teslimiyetlere
rastlanır. Millîyetçi rejimlerin arkasından SSCB’den tam destek arayan
İslami Sosyalist rejim denemeleri yapılmış bunlara ait kurallar
yasallar konmuştur. Hepsinin de başarısız kalması sonucu. Arap devletleri
21. yüzyıla İslami yapıya dönerek girmişlerdir.
Profesör Maurice Duverger “Institutions Politiques et Droit
Constitutionnel” kitabında Kemalist modeli az gelişmiş ülkeler için
model olarak belirtir. Onu “otoriter ama nisbeten liberal” rejimler
arasında sayıp ekler : “Bahis konusu ülkelerin değişimi rejimlerini
çok hareketli kılar... Türkiye’deki deneyim bu açıdan büyüm öneme
sahiptir.”
Tunus’ta 2000 yılında düzenlenen uluslararası Kemalizm seminerinin
açış konuşmasında Tunus Kültür Bakanı Abdelbaki
Hermassi’nin “Tanzimat el-Cedide” gereksinmesinden bahsetmesi
geçmişten kalan hataların düzeltilmesini içeren bir anlayışın belirmiş
olduğunu kanıtlıyordu. Sunuş belgesinde de şöyle denmekteydi: 12
“Türkiye bölgesel bir büyük devlet ise, Kemalizm devlet ve
Türk entellicensiyasm ideolojisi olarak dikkate alınmadan değerlendirilemez.
Arap ülkeleri bu denemeyi gerçek değeriyle tahlil etmelidirler.
Esasen Arap dünyasının siyasi karar vericileri ve düşünürleri
bu girişimi asla unutmamış ve daima dikkatte tutmuşlardır.”
Devrimlerin bir özelliği vardır: Her devrim ilk kuşağıyla doruğa
erişir, arkasından kaçınılmaz olarak toplumsal belleğin itişiyle bir
‘‘restorasyon = geçmişle uzlaşma” dönemi başlar. Fiili devrim süreci
1950’de çok partili sistemin işler hale gelmesiyle sona eren Türk
Devriminin özelliği, Atatürk’ün daha başlangıçta tasarladığı gibi, bir
kuşakta tamamlanacak şey değildi. Daha Cumhuriyetin onuncu yılında,
yapılacak daha çok şey olduğunu belirtmiş ve hedefi gençlere
12 Orhan Koloğlu, “Contemporarization discussions in Turkish and Arabic
World”, Turkish Review of Middle East Studies. Annual 2000/01, no.l 1,
İstanbul, Isis, s. 173-175