doğmunun 125. yılında mustafa kemal atatürk - Atatürk Araştırma ...

ÇAĞINA VE BÖLGESİNE SIĞMAYAN ÖNDER: ATATÜRK 885
memlekete aç bırakmak için getirmedik” diyerek bu olumsuz davranışa
engel olur.
Yüzelliliklerin affı küçümsenmeyecek önemde ve dünya çapında
bir olaydır ama Atatürk’ün bu yiğitliğini kimse anlayamamış,
takdir edememiştir:
Refik Halid’e göre, Meclis’te karşı çıkanlara rağmen ittifakla
kabul edilen Yüzelliliklerin affı, Türkiye dışında yabancı ülkelerde
tek bir politika suçlusu bırakmamıştır ve bu, dünya çapında bir rekordur!
34
Yüzelliliklerin affı Atatürk’ün değme yiğite nasip olmamış, çok
yüksek ve çok insanca hareketlerinden bir tanesidir ve umumi politika
tarihinde bile yer alacak değerdedir. Çünkü o listede Refik
Halid ve benzeri birkaç kişi dışında, eli silahlı, beli tabancalı niceleri
vardır! Ve hepsi kayıtsız şartsız affedilmiştir. Refik Halid, bunun
küçümsenmeyecek bir iş olduğunu belirttikten sonra, bu bahsi Atatürkçü
muharrirlerin ve hatıracıların yazılarında belirtmeyişlerine ve
onun parlak icraatı arasında anmayışlarına hayret eder. Çünkü bu,
emsalsiz ve küçümsenmeyecek bir iştir 35 .
20. Bir devlet adamının kurduğu İkinci devlet - Atatürk’ün
son eseri:
Hatay Devleti. 2.9.1938,
Hatay’da seçimler Türk askerinin varlığı sayesinde huzur içinde
yapıldı ve Hatay Devleti meclisini oluşturacak milletvekilleri seçildi.
Atatürk, müstakbel Hatay Cumhurreisinin Tayfur Sökmen olmasını
istediğinden, Tayfur Sökmen, kuruluş hazırlıklarına katılmak
üzere 25 Ağustosta Dörtyol’dan Antakya’ya gitti.
34 Refik Halit, Bir Ömür… s. 212
35 Refik Halit, Bir Ömür…209-212; Cemal Kutay, Yüzellilikler Faciası, İstanbul
1955, s. 16-17; Barış Andlaşması, Lozan, 24 Temmuz 1923, VIII-Genel
Affa ilişkin Açıklama ve Protokol (Protokol), İsmail Soysal, Tarihçeleri ve
Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, I.Cilt (1920-
1945), 2. Baskı, Ankara 1989, s.189-190; Ayrıntılı bilgi ve 150’liklerin listesi
için bkz: Kazım Öztürk, Türk Parlamento Tarihi TBMM II:Dönem, 1923-
1927, TPT Araştırma Grubu-TBMM Vakfı Yayını no:1, Ankara 1993, s. 567-
585.