18.06.2013 Views

UNIVERSITÉ PARIS-SORBONNE POLEMONE L ... - e-Sorbonne

UNIVERSITÉ PARIS-SORBONNE POLEMONE L ... - e-Sorbonne

UNIVERSITÉ PARIS-SORBONNE POLEMONE L ... - e-Sorbonne

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

idque esse miserum? »; Off. II, 88: « et corporis commoda cum externis [et<br />

externa cum corporis] et ipsa inter se corporis et externa cum externis comparari<br />

solent. Cum externis corporis hoc modo comparantur, valere ut malis quam dives<br />

esse, [cum corporis externa hoc modo, dives esse potius quam maxumis corporis<br />

viribus,] ipsa inter se corporis sic, ut bona valetudo voluptati anteponatur, vires<br />

celeritati, externorum autem, ut gloria divitiis, vectigalia urbana rusticis »;<br />

Rhet.Her. III, 13: « commoda et incommoda corporis »; Aulus Gellius, Noct.Att<br />

XII 5,7 (SVF III 181): « Natura...hoc esse fundamentus ratast conservandae<br />

hominum perpetuitas, si unusquisque nostrum, simul atque editus in lucem foret,<br />

harum prius rerum sensum adfectionemque caperet, quae a veteribus philosophis<br />

ta£ prw=ta kata£ fu/sin appellata sunt: ut omnibus scilicet corporis sui commodis<br />

gauderet, ab incommodis omnibus abhorreret ». La particolare resa del concetto<br />

si concilia perfettamente con la dottrina peripatetica dei beni tripartiti, per cui i<br />

beni dell'anima sono presi in considerazione in quanto virtù. Meno facile invece è<br />

conciliare l'uso di commoda con la concezione cosiddetta vetero academica e<br />

peripatetica dei 'prima in animis', 'quasi virtutum igniculi et semina', proposta in<br />

Fin. V, 18 ed esplicitamente associata al calco latino di ta£ prw=ta kata£ fu/sin.<br />

Cfr. August. DeCiv.Dei XIX, 1.2: “prima naturae, in quibus et haec sunt et aliam<br />

vel in corpore, ut membrorum integritas et salus atque incolumitas eius, vel in<br />

animo, ut sunt ea, quae vel parva vel magna in hominum reperiuntur ingeniis”;<br />

cfr. Magnaldi (1991), p. 76-77.<br />

adiungerent: cfr. Fin. III, 30; Fin. V, 21: "Nam aut voluptas adiungi posset ad<br />

honestatem, ut Calliphonti Dinomachoque placuit, aut doloris vacuitas, ut<br />

Diodoro, aut prima naturae, ut antiquis, quos eosdem Academicos et<br />

Peripateticos nominamus"; Fin. II, 19: "Multi enim et magni philosophi haec<br />

ultima bonorum iuncta fecerunt; ut Aristoteles virtutis usum cum vitae perfectae<br />

prosperitate coniunxit, Callipho adiunxit ad honestatem voluptatem, Diodorus<br />

ad eandem honestatem addidit vacuitatem doloris".<br />

La presentazione di alcune posizioni etiche come la somma di due elementi<br />

distinti deriva verosimilmente proprio dalla dialettica semplificatrice della<br />

Chrysippea divisio ed è funzionale alla loro confutazione. Ridotte ad una somma<br />

di due elementi eterogenei (kalo/n h(donh) tutte le teorie vengono accantonate<br />

con un'argomentazione unica. È da tener presente dunque che per alcune delle<br />

224

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!