PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

kabul görmüştür. Aynı dönemde, Ankara yönetimi İttihatçılardan kalanideolojik eğilimlerin bazılarını reddederek bazılarını ise içselleştirerekkendisinden önceki dönemin ideolojik eğilimlerini rafineleştirmiştir 1 .İdeolojik düzeyde imparatorluktan ulus-devlete geçişi gerçekleştiren'yeni' bürokratik yönetici sınıf, Osmanlı kurumlarının çoğunu yenidendüzenleyerek, bir kısmını ise ilga edip yerine yenilerini kurarak Kemalizmintemellerini atmıştır. Osmanlı'dan Türkiye Cumhuriyeti'negeçiş süreci elbette iktisadi ve siyasi değişiklikleri de birliktke getirmişve Türkiye'de iktisadi ve siyasi gücün yeniden dağılımına yol açmıştır.Bu süreçte Kemalistler iktisadi alanda kapitalizmi inşa ederken ikiDünya Savaşı arası dönemin global düzeyde genel geçer özelliklerinin dışındaolmayan kapitalist kalkınma stratejisini uygularken bu dönemdeyaygın bir eğilim olan kapitalizmin otoriter özelliklerini benimsemişlerdir.Uluslararası ilişkiler alanında, Kurtuluş Savaşı döneminde uygulananTürk dış politikasını formüle edip uygulayan asker-sivil kökenli bürokratiksınıf, Sevr'den Lozan'a kadar geçen sürede ortaya çıkan uluslararasıdüzeydeki faktörel değişiklikleri kendi lehine dönüştürebilecekpolitikaları zamanında üreterek siyasal bağımsızlığı gerçekleştirmişlerdir.Ankara'nın başarısı, Lozan anlaşmasıyla resmileşmekle birlikte,Lozan'da çözümlenemeyen kimi sorunlar da mevcuttu. Haluk Ülman,Oral Sander, İsmail Soysal ve Ömer Kürkçüoğlu'nun bu dönem üzerineyaptıkları çalışmalar, Lozan'da çözülemeyen, ertelenen ve Lozan'da görüşülmeyenfakat Lozan ertesinde dış politika sorunsalları olarak ortayaçıkan öncelikli sorunları; musul sorunu, Türkiye-Suriye sınır sorunu, Türkiye'ninİngiltere ve Fransa ile Sovyet Rusya arasında bir denge oluşturmasorunsalı, İtalyan tehditi, Batı'dan korku, Osmanlı borçları, nüfus mübadelesisorunu, Patrikliğin durumu, yabancı şirketlerin millileştirilmesive yabancı okullarda yapılacak Türkçe eğitim olarak tanımlamaktadırlar 2 .Ülman, Sander, Soysal, Kürkçüoğlu ve diğer birçok araştırmacının dilegetirdiği gibi, bu sorunlar zamana yayılmış ve diplomatik yolla çözümbulunmaya çalışılmıştır. Bu çalışmalar Atatürk'ün dış politika anlayışınıngenel çerçevesini çizmektedirler. Bu nedenle, burada, yukarıda bahsedilençalışmalara göndermeler yapılmakla birlikte 1923-1938 dönemi Türkdış politikası bölgesel düzeyde ve konu bazında irdelenerek bu dönemdeTürkiye'nin karşılaştığı bölgesel problemler ve bunlara karşı geliştirilenstratejiler tanımlanarak Atatürk döneminde Türk dış politikası analiz edilmektedir.1. İdeolojik alanda yaşanan rafıneleşme eğilimi için bkz; Mustafa Türkeş, İdeolojik Tendenciesin the Republic of Turkey: the Case of Kadro (1932-1935), Doktora Tezi,(Manchester University, 1993), ss. (11-46).• 2. A. Haluk Ülman, "Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler (1923-1968) I, SiyasalBilgiler Fakültesi Dergisi, 23/3 (1968), ss. (241-273) bu makalenin devamı olan ikincisiA. Haluk Ülman ve Oral Sander tarafından kaleme alınmıştır; Ömer Kürkçüoğlu,"An Analysis of Atatürk's Foreign Policy 1919-1938", Milletlerarası MünasebetlerTürk Yıllığı, 1980-1981, Sayı XX, (Ankara, 1986), ss. (133-187).130