PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

kimliğini, dolayısıyla Cumhuriyetin çağı yakalamasını, Cumhuriyetinçağdaş uygarlıktan kastettiği şeyin ne olduğunu daha iyi anlamamızı sağlıyor.Hangi ortamdan başlıyor ve o ortamdan çağı yakalamayı nasıl biliyor?Amacı, ortam ne olursa olsun çağı yakalamak. Kendi sözleri ile,"1932'de Kırıkkale'de askeri fabrika sahası dışında sadece 13 ev vardı.Meyhane, kahvehane ve kasap dükkanı aym yerdi. Yol yoktu, haftada ikitren geçerdi, gazete gelmezdi, fabrikaya ya trenle, ya çamur tarladan geçerekgidilirdi. İşçi tamamen oranın köylüsüydü. İki, üç saatlik köyündeneşekle veya yaya gelirdi; fabrikada eşeklere ayrı yer vardı." Dikkat edin,fabrikada park yeri açıyorlar eşeklere. "Çelik fabrikasında 500, 600 kişiçalışırdı; işçi yani köylü kendi getirdiği pekmez ve ayrana bandığı yufkaekmeğinden ibaret yemeğini yerdi, kendi elbisesiyle çalışırdı. O tarihteAlmanya'da da işçi çalışırken tulumunu kendi getirirdi, fabrika işçiye işelbisesi vermezdi. Ama Türkiye'de, ilk fabrika yemeği ve çalışma kıyafetiKırıkkale Çelik Fabrikası'nda verilmiştir. Bunu yapan devlet değildi,kendi aramızda para toplayıp başlattık ve usul haline getirdik." Tanıdığımen alçak gönüllü insanların belki başında gelen Selahattin Bey, bunu söylerkenkendine bir övünme payı çıkarmıyor. Bu modern fabrika organizasyonuihtiyacını hissederek başlatılan, hemen bununla başlayan bir şeydir.1930'dan soma organizasyon şöyle gelişmiştir: Kırıkkale tümü ileharp sanayiine yönelik bir ana fabrika ve yardımcı fabrikalar şeklinde kurulmuştur.Önce fişek fabrikası, soma kuvvet santrali, soma mermi, pirinç,çelik, tüfek ve barut fabrikaları ortaya çıkmıştır. Hepsi, yani mermiana maddesi, pirinç aksamı, barut, kapsül fişek orada yapılmıştır Türkiye'de.Kısacası, bu bir minyatür sanayi sitesi modelidir. Kırıkkale, Türkiye'nino günkü koşullarında yapılmış diğer sanayi yatırımlarının, yani Sümerbank'mKayseri, Nazilli fabrikalarının ötesinde bir minyatür sanayisitesi modelidir. İkinci sanayi devrimi ürünlerine yönelmiş bir modeldir."Kırıkkale'nin esas imal görevi vasıflı çeliktir ve bunda başarılı olmuştur."Selahattin Bey'in sözleri ile anlatıyorum, "1932'de 100 ton çelikyapardı çelik fabrikası. Ama 1935 ve 1950 arasında 150 çeşit çelik yapılmıştır.Bugün Türkiye'de bunların dörtte biri bile yapılmıyor: Uçak çeliği,kalem çeliği, paslanmaz çelik, atışa dayanıklı çelik, bütün dişli çelikleri,semantasyon çelikleri ve diğerleri. Kitaplardan bakarak yaptık" diyor."Kitaplardan bakarak yaptık," yatırıma bağlı değil, disembodied. "Patent,lisans mevzuu bahis değildi. Kapasite 2 tonluk elektrik ark ocağı idi.Orada 600, 700 ton kadar çelik yapardık. Kendi ihtiyacımızı, DevletDemir yollarının, Milli Savunmanın ihtiyaçlarını karşılardık. Piyasayavermedik, piyasanın pek ihtiyacı da yoktu. 1938'den itibaren önemli birürün, ileri top namlusu için krom nikelli çelik yaptık. 1939-45 arasındaönce 3.7'lik soma 5.7'lik tanksavar topu için, ayda 8 top olmak üzere 500namluluk çelik çıkarıldı. Başka şeyler de yapıldı, Ali Çetinkaya BayındırlıkBakanı olduktan soma, 1934'de Devlet Demiryollarını zorluyor.776