PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Bey de tüm Osmanlı sınırının savunulamayaeağını ve sınır içindeki heruyruğun Türkleştirilemeyeceğini anlayabilir, ancak yine de şöyle der:"Biz tekmil elimizdekini müdafaa ve temsile, siyaset-i Osmaniyeyita'kîbe hasr-ı efkâr eyleriz."" Böylece Ermenilerilerin ulusal hareketinesempati duyabilen bir aydının özümleme siyasetini reddetmemesinde Osmanlılarınkaldığı zor durum iyice aksedilir. Ancak Ferid Bey fikrini dahada ilerletecektir.Meşrutiyetin ilanından sonra Ahmed Ferid Bey İstanbul'a dönüp biryandan Mülkiye Mektebi'nde siyasal tarih okutmaya başlamış, öte yandanda İttihad ve Terakki'ye bağlı Kütahya mebusu olarak Meclisteki faaliyetlerinebaşlamıştır. Ancak, bilindiği gibi, İttihatçılar arasında gücüelinde tutanlar Selânik'teki kadrolar olup Avrupa'da faaliyetlerde bulunanJön Türkler ise vatanlarına döndülerse de, Dr. Nâzım ve BahaeddinŞakir dışında, önemli rol oynayamadılar. 12 Böyle bir ortam içinde AhmedRıza bile Millet Meclisi başkanlığını üstlenirken de doğrusu rafa konmuştur.Onun isteği üzerine Ahmed Ferid Bey de Millet Meclisibaşkâtipliğini kabul ettiği halde kendi yeteneğini tümüyle gösterebildiğibir durumda bulunmadığı söylenebilir.Öte yandan Rıza Nur'un yazdığına göre Ferid Bey'in o sıralarda dayazmaya devam ettiği Şûra-yı Ümmet gazetesi 31 Mart Olayı öncesindeittihatçılara karşı çıkanların topladığı yayın organlarından biri olmuş, vebu gazetede en çok yazı yayınlananlardan biri de Ferid Bey'miş. 13 Bu gazetedeçıkan yazılarıyla ilgili olarak ayrıntılı bilgilerimiz olmadığı haldeFerid Bey'in ittihatçılara özellikle Selânik'teki Merkez-i Umûmî üyelerineyakınlık duymaması muhtemeldir. 31 Mart Olayından sonraki siyasalhayatında ise Ferid Bey'in İttihatçı kadrolarla arasının daha da açıldığıbelli olur. 1909 sonlarında Mecliste meydana çıkan Lynch sorunu ve İspirtolarKanunu meselesi üzerindeki tartışmalarda Ferid Bey, Rıza Nur'labirlikte Kabineyi ve arkasındaki İttihatçı kadroları eleştirmiştir. 14 Ertesiyıl kurulmaya başlayan İttihatçılar içindeki muhalefet gruplarından HizbiTerakki denilen bir topluluk içinde de Ferid Bey'in adı Rıza Nur veRıza Tevfık'inkinin yanında görünür. 15Bu yılın ilkbaharında Arnavutluk'ta patlayan isyan üzerine AhmedFerid Bey, Arnavut milletvekilleriyle birlikte hükümetin baskı politikasınıeleştirmiştir. 16 Hüseyin Cahid'in yazdığına göre bu sıralarda Ahmed11 ibid., s. 63.12 Erik Jan Zürcher, Turkey: A Modern History. London: I. B. Tauris, 1993, s. 98.13 Dr. Rıza Nur, Hayat ve Hatıratım, cilt 2, İstanbul: Altındağ, 1967, s. 294.14 Tank Zafer Tunaya, Türkiye'de Siyasal Partiler, cilt 3, İstanbul: Hürriyet Vakfı,1989, s. 61-63.15 ibid., cilt 1, İstanbul: Hürriyet Vakfı, 1984, s. 31.16 ibid., s. 541-542.III529