PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

versitenin, aynı zamanda Avrupanın ilk Türkoloji Enstitüsü'nü başta sözegetirmem bağışlansın. 20 ve 30 yıllarında bu kürsüde tahsil gören veyabir yetişim bursuyla Macaristan'a giden Türk bilim uzmanları arasında şukişileri buluruz: İlk grupta H.Z. Koşay, H. Eren, H.N. Orkun, R.H.Özdem ve Ş. Baştav, ikinci grupta T. Gökbilgin, İ. Kafesoğlu ve S.N.Özerdim.İkinci olarak 20 ve 30 yıllarında uluslararası türkolojide dil tarihiaraştırmaları sahasında önder bir rol oynayan Berlin'de W.Bang'm, sonralarıise A.V. Gabain'in ismine bağlı ekolün Türkiye'ye verdiği uzmanlararasında R.R. Arat, S. Çağatay ve A. Temir vardı.Demin adını andığım Türk bilim adamlarının Türkiye'deki bilim hayatında,yalnız öğretim ve araştırma sahasında değil, aynı zamanda bilimörgütlenmesinde, bu sahanın kurumlarında oynadıkları rolü bu salondaoturanların hatırına getirmek gerekli değildir sanırım.Türkiye ve Avrupa arasında türkoloji sahasında bu yıllar boyuncakurulan ve genişleyen bağlardan bir kaç örnek sergiledikten sonra bu tabloyaküçük, fakat kanımca önemli bir not eklememe izin verin.Türkiye'nin Türk dünyasının diğer bölgelerini etkileyen Rus bilimmerkezleriyle bağlantıları Cumhuriyet'in ilk yıllarında pek ümit verici birşekilde gelişmeye başladı. Sovyetler Birliği'nden W. Barthold ve N.A.Samoyloviç gibi ünlü türkologların Türkiye'de ders ve konferansları,fikir alışverişlerinin 1926'da Bakü'de düzenlenmiş 1. Uluslararası TürkolojiKongresi'nde devamı bunu örneklendirmek için yeterlidir sanırım.Bu olaylar türkologlarda Türkiye'nin Kafkas, Orta Asya ve Volga bölgesindekitürkoloji merkezleriyle olumlu işbirliğini devam ettirme ümidiniuyandırıyordu.Ne yazık ki, bu gelişmeye Sovyetlerdeki rejimin kanlı bir diktatörlüğeve kendine kapanışa dönüşümü bu gelişmelere birdenbire son verdi,iki ülkenin türkologları arasındaki işbirliği davasına özel önem verenA.N. Samoyloviç'in hayatını Stalin'in bir toplama kampında bitirmesi buoluşumun feci bir sembolü olarak görülebilir.Türk dünyasının bu iki temel bölgesinin uzun yıllar için bir birindenayrılıp uzak kalmasının uluslararası türkolojiyi ne kadar olumsuz bir şekildeetkilemiş olmasıyla ilgili sorunlar bir konferansın değil, bir konferanslarserisinin konusu olabilir ve olmalıdır kanısındayım. Bu nottansonra tarih araştırmalarına bir göz atalım.Tarih araştırmalarının sahasında başta M.F. Köprülü'nün adını anmamızgerekir. Kendisi toplumsal bilimlerin Avrupa' daki durumunu, çeşitliekolleri ve pek tabii var olan türkoloji merkezlerini o dönemin Türkiye'sindeherkesten daha iyi biliyordu. Köprülü, bir yandan Avrupa'daki813