PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

sunda ise bir çok bilimsel sahada tamamen yeni ve uzun vadeli perspektiflerortaya çıktı.Orta Asya'da bulunan yeni kaynakların daha fazla incelenmesindeAlman bilim adamları önemli rol oynadı. Prusya Bilimler Akademisi veBerlin Üniversitesi Macar Enstitüsü'nde bu alanda çalışan parlak bir araştırmagrubu ortaya çıktı. Bu bilim adamlarının çalışmaları Türk dili tarihibiliminin doğuşuna yol açtı. iki dünya savaşı arasında Berlin gerçektenbu çalışmaların kalbiydi. Bu çalışmalar, türkoloji tarihine altın harflerlekaydedildi. Diğer yandan, Osmanlı araştırmaları Almanya'da 1. DünyaSavaşı'ndan önce kurulmuştu. Alman üniversitelerinin uygulamalarınagöre, bu sahalar İslâm etüdleri çerçevesinde entegre edilmişti.Aynı dönemde, bir diğer önemli türkoloji merkezi Macaristan'dı.Macar türkoloji etüdlerinin ortaya çıkması, 19. yüzyıldaki uzun bir gelişmeninsonucuydu. Macarların kendi dil ve tarihlerinin Doğu ile bağlantısınaduydukları ilginin artması bu alanda yoğun araştırmalara yolaçtı.Üstün bilim adamları, Türk dilleri arasındaki genetik bağlan, geçmişinanıtlarını ve bugünün dilini, lehçelerini araştırıyorlardı. Bu araştırmalarsadece Asya'daki Türk dillerini değil, Anadolu ve Rumeli Türklerinin dilinive kültürünü kapsıyordu. Daha sonra bu araştırmaların kapsamı diğerOrta Asya dillerini kapsayacak şekilde yani Altay etüdlerine doğru genişletildi.Bunun amacı, Türk dil ailesi ile bu bölgedeki diğer diller, temelolarak Moğol ve Mançu-Tunguz dilleri arasındaki ilişkileri araştırmaktı.O dönemde Macaristan'da türkoloji etüdleri ile ilgilenen sadece dilcilerve etnograflar değildi. Tarihçiler ve arkeologlar da, Macarlarla Türk-Moğol bozkır dünyasından çıkan göçer halklar arasındaki ilişkiler konularıüzerinde çalışırken bunu yapıyordu. Bu göçer halklann bazıları Pannonia'yakadar ulaştılar, oraya yerleştiler, daha sonra Doğu'dan gelen diğergöçer halklar tarafından asimile edildiler. Onların temel olarak yer altındakiizleri, arkeolojik kazılar için büyük olanaklar sunuyordu. Kazılar, buhalkların kökeni, ilişkileri ve medeniyet düzeyi konulannda bir çok yeniveri ortaya koydular. Bu tabloya Macar bilim adamlarının Osmanlı etüdlerinegösterdikleri derin ilgiyi eklemeliyiz. Osmanlı İmparatorluğu ilebağlar bilindiği gibi Macar tarihinde 14. yüzyıldan başlayarak anahtarrolü oynuyor.Kronolojik yönü bir kenara bırakarak, Almanya ve Macaristan'da,yirmili ve otuzlu yıllarda türkoloji etüdleri sahasında çalışan bilim adamlannınisimlerinin kaba bir özetini vereceğim. Onların bazıları, lisans üstüeğitim için türkoloji merkezlerine gelen genç Türk öğrencilerin öğretmenlerioldular.Almanya'da Eski Türk etüdleri sahası büyük öncüler A. von Le Coq,F.W.K. Müller, W. Bang-Kaup ve onların öğrencisi A. von Gabain tarafındantemsil ediliyordu. Osmanlı ve Türk etüdleri sahasında, her ikisi de811