PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

olursa basının demokrasi yönünde saf tuttuğu ve demokratik bir işlev yerinegetirdiği söylenebilir. Nitekim, siyasal erkin baskı ve denetimi de bunedenle Temmuz 1908'i izleyen bir yıldan az bir süre ayrı tutulursa çokyoğun olmuştur.Cumhuriyet Türkiye'sinde ise, 1950'lere kadar özgürlükler bağlamındakısıtlılıklar ve yetersizlikler sürse de basının toplumsal gelişmedeözel bir misyon üstlendiği, toplumsal ilerleme için önemli görevler yerinegetirdiğini söyliyebiliriz.İkinci Dünya Savaşı sonrasında, kapitalizmin yeniden biçimlendiğibaşka bir aşamada, 1950'ler Türkiye'sinde yaşanan değişim basın alanındada yansıma bulmuştur. Yeni bir basın yasası ve gazetecilere örgütlenmehakkının verilmesi ile özgürleşme yolunda yetersiz de olsa göreli ileriadımlar atılmıştır. Ancak, siyasal iktidar ile basın patronları ve yöneticileriarasında akçalı ilişkiler de bu dönemde kurumlaşmaya başlamıştır. Bununlaberaber, basının ana gövdesinin güzergahı demokrasi fikrini geneldeönde tutan bir yol olmuştur.1980'li yıllarda gerçekleşen yeni küreselleşme süreci ise 1990'lı yıllardaTürkiye'de medya alanını tümüyle farklı bir görünüme taşımıştır.Nicel olarak çok önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Türkiye yoksul birmedya ortamından varsıl bir medya ortamına geçmiştir. Buna karşılıktoplumun demokratikleşmesine ve katılımın artmasına hizmet edebilecek,sosyal ve kültürel gelişmeye katkıda bulunabilecek, toplumsal çeşitliliklerinartması ve çoğulcu bir toplumun gelişmesi yönünde katkıda bulunabilecekniteliklerde bir medya ortamının oluşmadığını görmekteyiz. Önemlibir dönüşüm anlamına gelen ortamdaki değişmeleri şöyle özetleyebiliriz:1. Alanda mülkiyet konusunda önemli ve köklü değişiklikler olmuştur.Öncelikle radyo-televizyon alanında kamu tekeli kalkmış ve çok sayıdaözel radyo ve televizyon kurulmuştur. Bunun kadar önemli başka birgelişme de medya alanında faaliyet gösteren sermayenin niteliğinin değişmesidir.Esas itibariyle medya (basın) dışı alanlarda birikmiş sermayemedya alanına hakimiyet kurmuştur. Basın alanında mevcut sermayegruplarından da ayakta kalabilenler varlıklarını basın dışı alanlara da yayılaraksürdürebilmişlerdir. Bu gelişmeyi getiren bir etmen doğal olarakmedya kuruluşu sahibi olmanın sağladığı güç ve prestij ile medya organınınbaskı uygulamak için kullanılabilme potansiyelidir. Bir ikinci temeletmen ise bundan böyle medya alanına yapılan yatırımların eski durumuntam aksine çok yüksek karlılık oranı gerçekleştirebilmekte oluşlarıdır.Hızlı ve köklü teknolojik gelişmenin üzerinde durulmayan, sözü pek edilmeyenancak, çok önemli bir etkisi de budur.2. Sözü edilen gelişmelerin bir başka sonucu Türkiye'de medya alanındatekelleşme eğilimi tüm olumsuz unsurlarıyla birlikte sınır tanımaz253