PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

zaafı sorunsalından yola çıkılmakla birlikte Balkan Paktı'nin siyasi boyutuda bir kaç açıdan oldukça önemliydi. Balkan Paktı, Balkanlı devletlertarafından oluşturulan bölgesel bir oluşumdu. Balkan Paktı Milletler Cemiyeti'ninöngörülerine aykırı değil, ona uyumlu idi. Diğer bir ifade ile,Balkan Paktı uluslararası sisteme karşı oluşturulan bir girişim değildi.Son olarak, Balkan Paktı ne Almanya ne de Sovyetler Birliği'ne karşı yönelenbir oluşumdu. Balkan Paktı üyeleri hiç bir anlamda Almanya'yakarşı bir hedef belirtmediler. Böyle bir sorunsalları da yoktu. Yani, BalkanPaktı ne Küçük Antant'ın bir uzantısı ne de Fransa'nın bu dönemdekurmaya çalıştığı Almanya'yı çevreleme politikasının bir parçası idi 9 .Balkan Paktı Sovyetler Birliğine karşı oluşturulan bir girişim de değildi.Nitekim Türkiye bunu Balkan Paktı'na iliştirilen bir çekince mektubuylabelirtmişti: Türkiye Sovyetler Birliğine karşı silahlı bir harekata girişmeyeceğinibelirtti. Benzer bir çekincede muhalefette bulunan Venizeloes'unısrarı üzerine Yunanistan tarafından koyulmuştu. Yunanistan'ınçekincesi ise İtalya'ya karşı Yunanistan'ın askeri bir harekata girmeyeceğinibelirtmesiydi 10 . Bu iki çekince Balkan Paktı'nın Balkan dışından gelebilecekbir saldırıya karşı savunma geliştirmesini daraltmakla birlikteBalkan Paktı'nı takiben imzalanan askeri anlaşmalar Türkiye, Yugoslavyave Romanya'yı İtalya'ya karşı birlikte hareket etmeye sevk edebilecekzemini oluşturmuştur. Açıkça görüldüğü gibi, Türkiye ince bir diplomasiile kendisini askeri anlamda Sovyetler Birliğine karşı riske atmayacakancak kendisine karşı askeri bir tehdit olarak gördüğü italya'ya karşı Balkanlardaittifak zeminleri oluşturmaya çalışmıştır. Yine siyasi nitelikteBalkan Paktı'nın önemli bir özelliği bu pakt ile Balkanların pasifleştirilmesi,diğer bir ifade ile, Balkanlı devletlerin birbirlerine karşı ittifak halindesaldırıya geçebilecek bir zemin oluşturmaması bakımından daönemlidir. Balkan Paktı'na üye iki ülke arasında bir anlaşmazlık sonucusavaş çıkarsa diğer ülkeler bu savaşa katılmak zorunda değillerdi. Ancak,saldıran ülke bir başka ülke ile ittifak halinde imzacı devletlerden birisinesaldırırsa diğer imzacı devletler saldırgan devletlere karşı saldırıya uğrayandevletin yardımına geleceklerdi. Balkan Paktı, sonuç itibarıyla anlaşmazlıklarınsavaşa dönüşmesini önlemeye çalışan bir diplomasi örneğiydi.Türkiye'nin savunma açısından kendisini zayıf hissettiği bir başkabölge Akdeniz'di. 1919-1923 arası yıllarda Türk-Italyan ilişkileri Yunanistan'ınAnadolu'ya yönelik işgalci tutumuna bağlı olarak değişimlergöstermektedir. Birinci Dünya Savaşı'ndan galip çıkan devletler arasındayer almasına ve 1915'de Londra'da kendisine Anadolu ve Kuzey Afrika'datoprak verilmesi sözü verilmesine rağmen bunların gerçekleşmemesive Anadolu üzerine yapılan paylaşım hesaplarında İtalya yerine Yunanistan'ınön planda tutulması İtalya'yı politika değişikliğine yöneltmiştir.9. Mustafa Türkeş, "The Balkan Pact and its Immediate Implications for the BalkanStates", Middle eastern Studies, 30/1, 1994.10. Türkeş, Turkish-Balkan Relations ..., ss. (92-132).136