PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

HÜMANIZMA VE ATATÜRKProf. Dr. Bülent DÂVER*Hümanizm 1KavramıHümanizm nedir? En geniş anlamıyla hümanizm (hümanizma) insanıtemel ölçü, ana parametre olarak algılayan bir düşünce sistemidir. Hümanizm,bu açıdan, insanları sevmeyi, insana değer ve önem vermeyi, insanlarınrahat ve huzurunu sağlamayı amaçlayan bir hayat ve dünyagörüşü ve anlayışıdır denilebilir. Hümanizm olgusuna çeşitli yönlerdenbakılabilir. Edebi hümanizmden bahsedilebildiği gibi, felsefi ve dini hümanizmden,etik değerlere dayanan bir hümanizmden de söz edilebilir.Dar anlamda hümanizm denilince de, Orta Çağın sonlarına doğru İtalya'danbaşlayarak çeşitli Batı Avrupa ülkelerinde yayılmaya başlayan veeski klasik Yunan ve Roma dönemlerine ait eserleri tercüme etme, bunlarıinceleme ve yayma uğraşı anlaşılmaktadır.Hümanizm (hümanizma) kavramını bu şekilde tanımladıktan sonra,önce Batı'da tarihsel süreç içinde hümanist düşüncenin nasıl oluştuğunu,bu hareketin Rönesans, Reform hareketlerine ve Aydınlanma çağına nasıletkide bulunduğunu, ana hatlarıyla, ortaya koymaya çalışacağız.Hümanizm, geniş anlamda alınırsa, kuşkusuz eski dönemdeki klasikÇin ve Hint uygarlıklarını ve bu çağlarda yetişen din adamlarını ve filozoflarıda göz ardı etmemek gerekecektir. Örneğin, eski doğu kültürü vefelsefesinin en önemlilerinden biri olduğu herkesçe kabul edilen bilgeKonfıçyüs, tıpkı çağdaşı Sokrates gibi, "bütün insanlar iyi ve mutlu biryaşamın yollarını ve yöntemlerini bilmelidir" diyordu. Konfiçyüs bütüninsanları kucaklayan bir sevgi felsefesinde küçüğün büyüğe saygısını, büyüğünde küçüğe sevgisini, her zaman, göstermesini öğütlüyordu".Türklerde, geniş anlamda alınınca, hümanist düşüncenin, felsefi kökeni,düşün kaynağı, batıdan farklı olmakla beraber hiç olmadığı da söy-* Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.1. Türkçemizde bu terim, hem Fransızcadan bize geliş şekliyle, hümanizm olarak kullanılmaktahem de asıl kök olan Lâtincede söyleniş biçimiyle, hümanizma olarak geçmektedir.Biz tebliğimizde bu iki terimi de aynı anlamda kullanacağız.67