PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ildiği açıktır. Pedagojik amaçlarına göre belli bir çevreye, yani Osmanlısonrası kuşağa doğrudan doğruya yönelmiş, 1960 yılından itibaren yaşamıve eserlerinin gençlerde uyandırdığı ilgi de kanıtladığı gibi, aradığı hedefeulaşmıştır. Kendi Osmanlı çocukluğu ve gençliğini yazması isteğide, esasen dışardan, 1974'te genç bir edebiyat bilimcisinden gelmişti.Bugün hepsi en az sekiz kitapta toplanan anılarını yazmağa başlamaklada kendi dışındaki beklentilere karşılık vermiş olmaktadır. Önceliklegenç kuşakta bu kadar ilgi gören bu anılara göre, temeli İslam ve Türklükolan, âdil ve uyumlu bir toplum düzeni Ösmanlı döneminde gerçekleşmiştirve hatta Ayverdi'nin taraftarlarına göre bu düzeni kendi çocukluğundayaşadığı biçimi ile nakletmektedir. Ayverdi kendisine verilen oçağın görgü tanığı niteliği ile, artık var olmayan ve kendince her şeyindaha güzel, daha iyi olduğu bir çağ ile genç nesiller arasında bir köprü olmuştur.Ve Ayverdi İslam ve Türklüğü yüceltirken hayali bir geçmişe dayanarak-Türk-İslam bir millet olarak- kendi kendilerini yüceltmek çabalarınında kaynağı olur.VIBurada artık kimlik konusuna değinmek gereği ortaya çıkıyor ve burayakadar tanımladıklarımın Türk toplumu içinde bazı eğilimler ile ilişkisindensöz etmek istiyorum. Sâmiha Ayverdi'nin edebî çalışmalarınınçıkış noktası; bir yanda mistik İslam'ın yayılmasıdır ki, ona göre, bu,Türk'e öz nitelikleri ile bağlantılı olarak Türk milletinin insanlarına davranışkuralları ve yönleri getiren bir ahlak sistemi, değerler ve normlarsistemi teşkil eder; öte yandan da batı dünyasına yönelmeyi eleştirmektir.Ayverdi'ye egemen olan düşünce, Türk toplumunda gözlemlediğini sandığıve her zaman dile getirdiği kültürel kimliğin kaybolması korkusudur.Atatürk devrimleri; daha önce de değindiğimiz gibi, Ayverdi'ninkimliğinin kaynağını oluşturan alanları: Osmanlılık, İslam, daha doğrusumistik İslamı hedef almıştı.Edward Said: "kültürel kimlik kolayca verilmez. Geçmişin getirdiğibirikim, görenek ve gelenekler ve çok çeşitli kültürel, politik ve sosyalpratiklerin ve ifade tarzının temelinde ortaklaşa inşa edilir" diyor. Atatürkçülükbirikim, görenek ve gelenekleri kopararak yeni kimlik yaratmakistemişti. Görünen odur ki toplumun bütün kesimleri için muhtevalıve sürekli bir kimlik tesisinin alternatifi olamadı. Kemalizmin çeşitli yorumlarınıngelişmesi, vaktiyle kovulmuş bazı -özellikle İslam'la ilgiliunsurlarınyavaş yavaş geri döndüğünü göstermektedir.Sâmiha Ayverdi'nin eser ve etkinlikleri önceleri küçük bir reaksiyonerhücre sayılan çevresinde ve bu çevrenin daha sonra edindiği büyüksosyo-politik etkenlik, Kemalizm'in yarattığı bir kimlik boşluğuna karşıbir tepki olarak yorumlanabilir. İslam'la özdeşleştirilen ve resmen reddedilenOsmanlı kültür mirası, eksik duyulan bir toplumsal durumu yorumlamaörnekleri sağlayan yeni bir terkible adım adım tekrar canlandırılmış-215