PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

ton/yıl kapasiteli (o zamanın teknolojisine göre çok küçük bir ölçek) birtesisin Karadeniz Ereğlisi mıntıkasına bağlı, biraz içerlerde bir yer olarak,fakat kesin bir yer verilmeden kurulması önerilmişti. Genelde, böyle ağırgirdi-çıktı taşıma maliyeti olan tesislerin deniz veya nehir kenarlarındakurulması düşünülür. Zonguldak taş kömürleriyle çalışacak bu tesisin yakömüre ya da demir cevherine yakın olması düşünülmeliydi. Ancak, askerimülahazalar, iktisadi hesaplara galip gelmiştir. O zamanın İktisat VekiliCelal Bayar, "Sınai tesislerde yer intihamda münhasıran iktisadi mülahazalarınhakim olmadığı... Milli sanayiin, memleketimizde iktisadiihtiyaçlara olduğu kadar yüksek menfaatlerimizin istilzam ettirilebileceğinazik vaziyetlere de cevap verebilmesi... lüzumunda tereddüt yoktur..."demekteydi. (Tezel, 1995, 303) Sonunda Genel Kurmay, tesisin Karabük'tekurulmasına karar verdi. Zonguldak demiryolunun, pahalı da olsaulaşım sorununu çözeceği düşünüldü. Tesislerin İngiliz finansmanı veteknolojisi ile yapımına karar verilerek, 1936 yılında H.A. Brassert şirketineihale edildi. Temeli 3.4.1937 tarihinde atılan tesisin ilk yüksek fırını9.9.1938 de işletmeye alındı. Tesisler, 1940 yılında, 320 bin ton/yıl pikdemir, 148 bin ton/yıl çelik ve 70 bin ton/yıl hadehane kapasitesi ile tamamlandı.Amerikalı iktisatçı Max W. Thornburg, Karabük'ü kötü planlamanınen göze çarpıcı bir örneği olarak sunuyor: "Ordunun güvenlik nedenleriyleseçtiği 4.000 feet yükseklikte bir yerde denizden ve Zonguldak'dan 45mil, Divriği'deki demir cevherlerinden 600 mil uzaklıkta kurulan tesis,Türkiye'nin ihtiyacı olan inşaat demiri, ray ve küçük ebatta profil üretecekken,kalın levhalar, büyük ebat profiller ve yarım inç ve üzerinde çaplıçubuklar üretiyordu... Ülkede başka demir-çelik tesisi olmadığından, sonuçta,haddehane tam kapasite çalışsa, çelik fırınları üçte bir, yüksek fırınlaraltıda bir kapasitede çalışmak durumunda kalırdı. Türkiye gibi kaynaklarıkıt bir ülkede nasıl bir sermaye israfı." (Sugar, 1964, 169)Gerçekten de, 1940-50 arasındaki ortalama kapasite kullanımları haddehanede% 71, çelikte % 46 ve yüksek fırınlarda ancak % 26 oldu. (Tezel,1995, 305)3. Savaş Sonundan Planlı Ekonomiye Geçişe Kadar Olan Dönem,1947-1963:Kambiyo kontrolleri ile birlikte ithalat tahditlerinin kaldırıldığı,tarım kapitalizminin, uygun dünya tarım fiyatlarının da rüzgarıyla (KoreSavaşı tahıl ve pamuk fiyatlarının artmasına sebep olmuştu) gelişmeğebaşladığı bu dönemin ilk yıllarından sonra, 1950'lerin sonuna doğru, kapalıbir rejim, sıkı kambiyo ve ithalat kayıtlamaları ve döviz tahsisleri dönemigelmiştir.Bu dönemde, Türkiye'nin iktisat politikasında, dış politikasında vebuna bağlı olarak, teknolojik alanlarda, etkisini uzun dönemde gösterecekstratejik değişiklikler-seçimler yaptığı kabul edilir. Bu değişikliklerin ni-752