PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Bu eserin yeni alfabe ile (latın alfabeşine dayanan) neşr edilmesi deAzerbaycan tarihçiliğinde önemli bir hadisedir, çünkü Türk halkları ilearadaki harf duvarları yıkılır. Kitapın büyük bir bölümünde AzerbaycanTürklerinin yaranışı problemi "sosyal sifariş"den uzak, ilimi prinsipleresasında araştırılmış ve Azerbaycan tarihçiliğinde yaranış problemininöğrenilmesinde elde edilmiş yeni ilimi bakışlar esaslı şekilde testiklenmişdir.Kitapta kayt olunur ki, "dünyanın bir çok ölkeleri gibi, Azerbaycanda tarihen çokmilletli bir memleİcetdir. Burada uzak keçmişden başlayarakKafkas-îber dillerinde danışan (Udinler, Mizgiler ve b.) ve İrandilli(Tatlar, Talışlar ve b.) toplumlar çoklukda olan Türksoyköklü bir halk ileyanaşı ve birlikde yaşamışlar ve yaşamaktatırlar... Ama dünya tarihindekökçe bir-birine yakın olan veya olmayan her halkın öz yaranış yolu vardır"."Azerbaycan Türklerinin bir halk gibi tarih sehnesine çıkması ilimdebüyük marag doğuran mövzulardan biridir. Ancak buğüne gibi bir sıratarihçiler bu mövzuya ilimi bakımdan değil, en'enevi imparatorluk siyaseti"bakımından" yanaşmaktadırlar. Kitapta problem üzre "tarihçilik emperializmi"araştırılır. Kibin her hangi kökden yaranıp dünyaya gelmesiMerkez-Sankt-Peterburg ve Moskova- ilim adamlarını sanki bu halklarınözlerinden daha çok rahatsız edirdi. Bu heç de tesadüfi değildi. Öz"büyük siyasetini" bütün sahelerde yapmak isteyen Merkez, üzerindeağalık ettiği halkların keçmişine yalnız özünün "ölçüp biçdiyi" bir kalipvurmağa çalışırdı. Türk halklarının "ilkin veteni" yalnız Altay bölgesi sayıldı.Onların hepsinin IX-XI yüzyıldan önce Iran ve Kafkas-İber kökündenolduğu, yalnız sonralar dönüp Türkleşmeğe uğradıkları inandırılırdı.Buna uyğun olarak "Türkdilli halk" anlayışı ortaya atılıp vetendaşlık gazandı.S. Aliyarlı kayt edir ki, "tarihçilik emperializmi" eslinde bu probleminöğrenilmesi üzerine yasak vurmuştu.Son zaman "tarihçilik emperyalizmi"ne karşı- Çinlilerin, Farsların,Rusların inadlı cehdlerine bakmayarak, çağdaş Türk halklarının coğrafive siyasi tarihlerinin möhkem temeli goyulup. Bu, o demekdir ki, Atatürk'ün"tarih bir milletin kanını, hakkını, varlığını heç bir zaman inkarede bilmez" fikri çağdaş tarihçiliğimizde öz tezdiğini tapir.Analoji olarak Azerbaycan Sovyet tarihçiliğinde taleyüklü başka birprobleme de bakış ziddiyetli idi. Güzey Azerbaycan'ın Rusya terefındenişğalı (1801-1828) ve Azerbaycan'da sümürgecilik sisteminin kurulmasıhakkında gerçek konsepsyon yok idi. Kaynakların melumatları inkar edilerek,"'birleşme' könüllü bir akt, müterekki tarihi hadise" gibi verilirdi.Böhle bir deyerlendirme hetta kitapların baçlığına çıkarılırdı. 12 Azerbaycantarihinin bu probleminden yazan müelliflerin çoku Azerbaycan'ınRusya terefınden içgalına hakk gazandırlağa, buna medenileşdiricilik dongeyindirmege çalışırdı.11. Azerbaycan tarihi, Bakû, 1996, s. 156-12. Azerbaycan'ın Rusya'ya birleştirilmesi ve onun iktisadiyat ve medeniyet sahesindemüterekki neticeleri. Azerbaycan SSR İlimler Akademisi. Bakû, 1955.572