PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Şu halde Atatürk'ün hümanist düşünce vee hareketlerle ilgisi nedirdiye haklı olarak sorulabilir. Evet hümanizmi dar anlamda alırsak, yanihümanizmi klasik Yunan ve Roma çağına dönmek, bu çağa ait dilleri veeserleri incelemek ve yaymak diye anlarsak, Atatürk'ün düşüncelerindeböyle bir şey bulamayız. Esasen ömrünün büyük kısmı uzun süren savaşve daha sonra hummalı devrim hareketleriyle geçen aksiyon adamı MustafaKemal Atatürk'ten böyle bir şey beklemek, onun yetiştiği Osmanlıtoplum ve kültür ortamı da göz önünde tutulursa, fazla bir şey ummakolur.Ama hümanizmi daha geniş bir perspektiften ele alırsak, yani hümanizmiinsan sevgisinden, barış özleminden, insanlararası dayanışma veyardımlaşmadan kaynak olan bir felsefe ve dünya görüşü olarak düşünürsekdurum değişir. Atatürk, aşağıda bahsedeceğimiz bir çok konuşmasındaemperyalizmi yermiş, sürekli barışı savunmuş ve yeni nesillerin saldırganlıktanve açgözlülükten uzak olarak yetiştirilmesini istemiştir.Evet Şimdi de Atatürk'ün barış, dayanışma, insan sevgisi ve onurugibi "hümanist" yaklaşımları sergileyen çeşitli konuşmalarına kısaca birgöz atalım: 2O, bir konuşmasında şöyle der:"... beşeriyetin hepsini bir vücut ve bir milleti bunun bir uzvu addetmekicab eder. Bir vücudun parmağının ucundaki acıdan diğer bütün azamüteessir olur" yine aynı konuşmasında şöyle devam eder "Dünyanınfilân yerinde bir rahatsızlık varsa bana ne dememeliyiz. Böyle bir rahatsızlıkvarsa tıpkı kendi aramızda olmuş gibi onunla alâkadar olmalıyız."Atatürk, aynı paralelde bir başka konuşmasında şunları söylüyor:"... bugün bütün dünya milletleri aşağı yukarı akraba olmuşlardır veolmakla meşguldürler. Bu itibarla insan mensup olduğu milletin varlığınıve saadetini, huzur ve refahını düşünmeli, ama kendi milletinin saadetinene kadar kıymet veriyorsa bütün dünya milletlerinin saadetine yardımcıolmağa elinden geldiği kadar çalışmalıdır."Atatürk 1931 yılındaki bir konuşmasında insanlık kavramına değinirkenaynen şöyle der: "Artık insanlık mefhumu vicdanlarımızı temiz tutmayave hislerimizi yüceleştirmeye yardım edecek kadar yükselmiştir"Yine devamla O, "insanları mesut edeceğim diye onları biribirini boğazlatmakgayrı insani ve teessüfe şayan bir sistemdir. İnsanları mesut edecekyegâne vasıta, onları birbirine sevdirerek karşılıklı maddi ve maneviihtiyaçlarını temine yarayan hareket ve enerjidir."2. Bütün bu alıntılar için bkz. E. Ziya KARAL, Atatürk'ten düşünceler, Türk Tarih KurumuBasımevi, Ankara 1956.70