PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

sağlamıştır. Bu bağlamda dini yönetimlerin geliştirilmesi ve camilerin yenilenmesi,dinin halk içinde benimsenmesi ve halka mal olması süreciniyoğunlaştırmıştır.Nitekim dini alanda Atatürk, insan onuruna saygı ile birlikte akıl vepozitivist değerlere ağırlık veren öz bir İslam anlayışını savunuyordu. Bukonuda düşüncesini şöyle açıklamaktaydı: "Bir dinin doğal olması içinakla, tekniğe, bilime ve mantığa uygun olması gerekir. Bizim dinimizbütün bu niteliklere uygundur" 19 . İslamiyetin gerçek değerini tekrar kazanmasıiçin, yeniden manevi yerini bulması, dolayısıyla din adamlarınınsiyasi alandan çekilmesi, tarikatların, şeyh, emir, derviş gibi dini unvanlarınkaldırılması gerekmekteydi. Geleneklerin aşılması ve dünya işleriylemanevi yaşamın ayrılması hareketi, İbni Badis gibi bazı yenilikçi Müslümanlarınarzularıyla da uzlaşmaktaydı. Atatürkçülük, özellikle gelenekselOsmanlı hoşgörüsünü daha anlamlı bir biçimde kullanarak, Türk Müslümanlarınyaşamında ilk kez dinin zorlayıcı niteliğini bireysel bilinç özgürlüğünedönüştürmüştür. Köktendincilerin ortaya sürdükleri savın tamtersine, bu özgürlük İslamiyetten kopma hareketini oluşturmamış, Türkiye'ninnüfusunun yüzde 96'sı Müslüman kalmıştır. Bilinç özgürlüğü veAtatürkçülük ile getirilen ılımlı uygulama sonucunda daha çekici bir niteliğebürünen Türk İslam anlayışı, Müslüman dünyasında da uygun birörnek oluşturmuştur.Atatürkçüler, şeriat düzeni altında yaşayan diğer Müslümanlardanfarklı olarak, özgür Müslümanlardır. Halk egemenliği ilkesi, herhangibir kişiye veya gruba dini ve siyasi ayrıcalığın tanınmasına karşıgeldiği için, İslamiyetin doğuşundaki halkçı niteliği yeniden ortayakoymaktadır. Atatürkçülük her ne kadar köktendincilerin değişmezsaldırı hedefi olarak sayılmışsa da, Müslümanların demokrasiye ulaşmalarıve aydınlanmalarının en etkin örneğini oluşturmaktan geri kalmamıştır.Anadolu İhtilâli, kitlelerin Anadolu'da ölüm-kalım mücadelesi olarakgerçekleşmişti. Daha sonra Atatürkçü devrimler, öncelikle kentlerdebüyük bir hızla uygulanırken, birçok etnik grupla birlikte dini değerlerineyüzyıllarca bağlı kalarak İmparatorluk içinde yaşamaya alışmış olan kırsalkesimlerin, devlet-ulus ile laiklik kavramlarını benimsemeleri öylesinekolay olmamıştır. Bu nedenledir ki Türkiye için köktendincilere ve tutucularakarşı sürdürülen "bitmeyen mücadele", yaşamsal değerini hâlâkorumaktadır.Demokrasi ile laiklik savaşı, aynı amaçla verilen mücadeledir. Teokratikdüzene son vererek, onun yerine "halk egemenliği" adıyla demokra-19. Akil Aksan, Citations de Mustafa Kemal Atatürk, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1982, s.54.320