PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

lenemez Yunus Emre "yetmiş iki millete aynı gözle bakmayanınAllah'a asi olacağını bize söylememiş miydi? Yine O, Yaratan'ın ve yaratılanınaynı sevgi pınarında odaklaştığını bizlere duyurmamış mıydı-Yunus gibi bir diğer büyük düşünür ve mutasavvıf Mevlâna Celâlettin-iRûmi bir şiirinde "Müslüman, Mecusi, Hıristiyan, putperest kim olursaolsun, bize dergâhımıza gelsin" diyerek bütün insanları ayrım yapmaksızınsevginin potasında eritiyordu. Tıpkı Konfıçyüs gibi o da "bizim yolumuzşu güzelim dünyada bütün insanlarla birlikte mutlu yaşama yoludur"demekteydi.Batı 'da hümanist düşüncenin gelişimiHümanizmin dar ve geniş anlamlarına çeşitli açılardan baktıktansonra şimdi de Batı'da hümanist düşüncenin ve hümanist kültürün nasılgeliştiğini ana hatlarıyla gözden geçirelim. Tebliğimizin başında da söylediğimizgibi, hümanist hareket ilk defa Orta Çağda İtalya'da ortaya çıktıve diğer Avrupa ülkelerine yayıldı. İnsanlık tarihinin en ünlü yapıtlarındanbiri olan "İlâhi Komedi" nin yazarı Dante Alighieri (1265-1321) ile,bilinen hıristiyan hümanistlerinin kuşkusuz en önemlilerinden biri de yineİtalyadan çıkmış olan şair Francesco Petrarca (1304-1374) Rönesans dönemininen göze çarpan hümanistlerinden biri olmuştur, O'nun en önemliyapıtı olan ve 1470 yılında yayınlanan Canzoniere (Şarkılar) adlı yapıtıgünümüzde bile tazeliğini ve diriliğini korumaktadır. Yine Ortaçağ İtalyanhümanistlerinden biri olan Floransa'lı Giovanni Boccacio (1313-1375)- Decameron adlı yapıtında, ortaçağa özgü dini tesirlerden ve kiliseningünah anlayışında uzak bir biçimde, Floransa burjuvazisinin aşk, şevkve neş'e yaşamını coşkulu biçimde dile getiriyordu.Batı'da yeni çağlarda da, İtalya dışında, bazı önemli hümanist düşünürlerinve yazarların ortaya çıktığını burada söyleyelim. Bunlara örnekolarak "Deliliğe Övgü" adlı yapıtın sahibi Hollanda'lı Erasmus'u (1469-1536) fikri ve inancı uğrunda başını vermekten çekinmeyen İngiliz St.Thomas Morus'ü (Utopia adlı eseri çok ünlüdür) (1478-1535); College deFrance'ın kurucularından Fransız G. Bude'yi (1467-1540); İncili fransızcayaçevirmiş olan Lefevre d'Etaples'i (1450-1537) gösterebiliriz. Busaydığımız hümanist düşünürlerin, Martin Luther ve Calvin gibi, katolikkilisesinin baskılarına karşı büyük mücadele vermiş ve tarihte adetâ yenibir sayfa aaçmış olan teologlar tarafından şiddetle eleştirilmesi oldukçadüşündürücüdür. Bu iki reformatör yukarıda adlarını zikrettiğimiz hümanistleriilk çağın pagan (putperest) anlayışını yaymaya çalışmakla suçlamışlardı.Yeni çağlarda, bu saydıklarımız dışında "De Jure Belli Acpacis(Savaş ve Barış üzerine)" adlı eseriyle bilim dünyasında önemli yankılaruyandırmış olan Hugo Grotius'u (1583-1646) burada anmak gerekir. Obu ünlü eseriyle çağdaş Devletler Hukuku'nun ilk temellerini de atmıştırdenilebilir.68