PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Saks-Koburg-Gotski (1887-1908) Çar sıfaüyla (1908-1918) ve Boris III(1918-1943) almışlardır. Onun ölümünden sonra da Simeon II zamanındaregentlik yönetimi uygulanmıştır (1943-1946). Kralcılık ilkeleriyle parlamentarzimarasında bir balans, bir birlik ve bütünlük aranmıştır. Bir yandandevlet başkanına genelde ülkenin iç ve dış politikasının yönetimi, silahlıkuvvetlerin kumandanlığı, Başbakanın ataması gibi yüksek yetkilertanınmaktadır. Öte yandan seçim yolu ile gelen çok partili bir parlamento,ülkenin yasa organıdır, yürütme gücü parlamenter kontrolü altında bulundurulmaktadır.Anayasada güçlerin yasa, yürütme ve yargılama olmaküzere ayrımı, esaretin yasağı, insan hakları ve özgürlükleri ilkeleri kabuledilmiştir. Ortodoks hıristiyanlık devlet dini ve öteki dinlere özgürlük tanındığıhalde, genelde Bulgaristan laik bir devlettir 8 . Şöyle la, DevletBaşkanı, Bakanlar Kurulu ile birlikte Parlamento, temel devlet gücü merkezlerindenbirini oluşturmaktadır. Ülkenin iç ve dış politikasının oluşumve gelişiminde büyük rol oynamaktadır. Halkın idaresini ve bağımsızlığınıifade etmektedir. Bu açıdan Atatürk'ün ve Modern Türkiye'nin BulgarParlamentosu'nda değerlendirilmesi, çeşitli politik formasyonların,güçlerin yanaşımı ve pozisyonlarının açıklanması bakımından büyükönem taşımaktadır. Bu konuya bazı araştırmalarda fragmenter olarak değinilmiştir.Fakat bir bütün olarak Atatürk'ün ve Modern Türkiye'nin değerlendirilmesiele alınmamıştır. Nitekim bildirimin konusu da budur.İki Dünya Savaşı arasındaki dönemde Mustafa Kemal'in kişiliği vetutumu, Türkiye'nin iç ve dış politikası Bulgaristan'ın Millet Meclisi çalışmalarında-gerek parlamenter komisyonlarda, gerekse genel oturumlarda-geniş yer almaktadır. Bu da çok doğaldır. İki komşu ülke arasında pekçok ortak sorunlar vardır. Bunların araştırılması ve çözüme bağlanmasıgerekmektedir. Atatürk ise bunlara damgasını vurmuştur. Bütün bu sorunlargeniş monografik araştırmalara konu olabilir. Ben bildirimde bu yıllardaBulgaristan'ın Millet Meclisi'nde geniş tartışmalara konu olan bazıtemel sorunlara değineceğim.Savaş sonrası yıllarında birçok bakımdan Bulgaristan ile Türkiyekader kardeşleridir. Her iki ülkenin halkları Birinci Dünya Savaşı'na sürülmüştür.Savaş sonrası döneminde yenilgiye uğrayan devletler arasındabulunmaktadırlar. Birine Neuilly Anlaşması, diğerine Sevres Anlaşmasıdayatılmak istenmiştir. Özellikle 29 Eylül 1918 tarihli Selanik ve 30Elam Mondros Silah Bırakışımından sonra, İstanbul'daki Müttefik Komiserleri,Merkez Güçlerle, bu arada Bulgaristan ve Türkiye arasındaki diplomatikilişkileri yasak etmişlerdir. Bundan dolayı iki ülke arasındaki direktdiplomatik ilişkilerin yeni baştan kurulması gerekmektedir. Buamaçla gizli, yarı resmi, sonra da resmi girişimlerde bulunulmuştur. BizzatMustafa Kemal ve Aleksandir Stamboliyski Türk-Bulgar dostluk veişbirliğine büyük önem vermişlerdir. Mustafa Kemal daha 24 Ekim1919'da Trakya-Paşa İli kumandanlarından Cafer Tayyar ve Arif Bey'e8. Bk. Bılgarski konstitutsii i konstitutsionni proekts (Bulgar Anayasaları ve AnayasaTaşanları) Drl.: V. Metodiev, L. Stoyonv, Sofya (S.) 1990, s. 20 vd.145