PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

transferlerinin başka kararlar içinde mevcut olduğu bir dönemdir.Teknoloji seçiminde sofıstikasyon ve/veya sofistike teknolojileriseçme, gelişmişlikle doğru orantdı olduğundan, bu dönemdekiciddi yatırım kararlarında, ana (core) teknolojilerle yardımcı (peripherials)teknolojiler "teknoloji paketi" içindedir. Aslında, gelişmişsistemler, kendilerine uygun teknolojileri ayrı ayrı seçerek,paket içindeki, serbest, modası geçmiş, uygun olmayan hatta kendilerindemevcut teknolojileri transfer etmek durumunda kalmazlar;az gelişmişler ise, istenen-istenmeyen, uygun olan-olmayanher teknolojiyi, satıcıların belirlediği bir fiyattan, paket halindealmak durumunda kalırlar.Teknoloji seçimi ve transferi konusunda, göze çarpan, başlıca tarihigerçekler ve teorik argümanlar, kısaca, böyle özetlenebilir. Zaten, amacımız,bu alanda bir tebliğ vermek değildir. Türkiye'nin günümüze gelinceyekadar yaptığı teknoloji tercihleri/teknoloji transferlerinin bazıları elealınarak, Cumhuriyet Döneminde, ekonominin hatta toplumun, teknolojikaçıdan nasıl şekillenmeğe başladığını, ana hatlarıyla göstermeğe çalıştığımızbu bildiride, yukarıda sıralanan gerçekler ve argümanlar ışığında, geleceğedair kısa bir tahmin yapmak da istiyoruz.OSMANLININ TEKNO-EKONOMİK MİRASI:Osmanlı İmparatorluğu, İngiliz-Türk Ticaret Anlaşması (1838) veTanzimat'tan (1839) sonra, gelişen Sanayi Devrimi'nin daha fazla etkisinegirerek, 19. yy. a damgasını vuran bazı sanayi ve ulaşım-iletişim alanıteknolojik yenilikleriyle tanıştı. Burada, teknoloji seçimlerini kendisininyaptığını söylemek çok güçtür; çünkü, bunları tam olarak anlayacak teknikdüzeyi olmadığı gibi, anlasa bile, serbest seçim yapacak mali güçtenyoksundu. Geleneksel el zanaatları da, kurulan fabrikaların sayısı nedeniyledeğil, Batı'dan ithal edilen sanayi mallan rekabeti yüzünden hızlakayboluyordu.Osmanlı limanları buharlı gemiyle, bu teknelerin ortaya çıktığı yıllarda,1820'lerin sonunda, demiryolları ile 1850'lerin sonunda, Izmir-Aydın demiryoluyla tanıştı. Anadolu'da, 1913'de, İngiliz, Alman ve Fransızşirketlerine ait 3121 km. demiryolu mevcuttu. Buna, Türklerin yaptığıŞam-Medine demiryolu ve Anadolu dışında, Suriye, Bulgaristan ve Yunanistan'dakalan hatlar dahil değildir. İlk telgraf hattı, Istanbul-Edirnearasında, Kırım Savaşı sırasında kuruldu. İstanbul'un İzmir üzerindenAvrupa'ya bağlandığı tarih 1859'dur; Musul'a ve İran üzerinden Hindistan'aise 1860'lann ortalarında bağlanmıştır. Osmanlı ülkesinde 1900'de50 bin km. uzunluğunda telgraf hattı çalışıyordu. Telefon ülkeye 1881'degirmiştir; 191 l'de, bir yabancı konsorsiyuma, İstanbul ve civan için telefonimtiyazı verilmişti. Düzgün posta servisi 1834'de başlamıştı ve1914'de her bin kişiye 6 postane düşüyordu. İstanbul sokaklarında otomobileizin verilmemesine rağmen, yasak zamanla delinmiş, 1914'de, İstan-745