De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

anderhalf jaar na zijn bevestiging riep Strijdt de hulp in van de classis, om te
bemiddelen in de twist over het timmeren van een predikantshuis. 69
Eén van de voornaamste problemen in gecombineerde gemeenten, zeker wanneer het
ging om een combinatie van drie dorpen, vormde het aantal diensten in de betreffende
dorpen. Zo vond er al in oktober 1596 een geschil plaats tussen Landsmeer en
Watergang. In de visie van Landsmeer, dat de predikant immers al deelde met
Buiksloot, behoefde Watergang niet apart bediend te worden. Landsmeer vormde de
hoofdkerk en de Watergangers behoorden daarom daar ter kerke te komen. Watergang
oordeelde de afstand echter te groot en wilde eens per 14 dagen een dienst in de eigen
plaats hebben. Het antwoord van de classis is typerend voor haar ondergeschikte rol in
dergelijke kwesties: het probleem wordt in de acta tot een politiek probleem
bestempeld, aangezien de Staten van Holland deze combinatie van gemeenten
geordineerd hadden. Het enige wat de classis kon doen was Landsmeer verzoeken om
toch, uit liefde Watergang af en toe een dienst te gunnen, wat ook gebeurde. 70
Een oplossing die maar tijdelijk soulaas bood, want in 1599 volgde de vraag om een
eigen predikant. Watergang onderbouwde dit verzoek door te wijzen op de vele
toehoorders ter plaatse 'die grooten lust ende lyefde daer toe hebben, ende duer
ongelegentheyt des wechs, ouderdoms ende anders' niet in staat waren naar Landsmeer
te reizen. Watergang werd naar de Gecommitteerde Raden verwezen om daar te
informeren naar de beste oplossing. 71 Die oplossing kwam pas in 1627. Tot die tijd bleef
Watergang gecombineerd met de beide andere dorpen, hoewel de classis wel al in 1623
toestond dat er eens per 14 dagen van classiswege, in Watergang gepreekt zou worden. 72
Ook tussen Ransdorp en Holysloot rezen conflicten over de verdeling van de diensten.
In 1603 wendde Holysloot zich tot de classis om zich te beklagen over het feit dat de
diensten op zondagochtend altijd in Ransdorp plaatsvonden, zodat voor Holysloot
slechts de minder voorname middagdiensten overschoten. Bovendien vonden alle
doordeweekse diensten te Ransdorp plaats en gebeurde het bij slecht weer wel, dat de
zondagmiddagdiensten te Holysloot vervielen. De klachten werden door Ransdorp
afgezwakt: in de afgelopen vierenhalf jaar waren nog geen zes diensten verzuimd in
verband met onweer en bovendien bracht Holysloot maar een derde van het
gezamenlijke traktement in. De classis besloot na lang debat om de verdeling van de
diensten ongewijzigd te laten en de beide kerkenraden te vermanen, samen te streven
naar de meeste 'stichtinge' in plaats van onderling te twisten. Zij wisten immers hoezeer
dat 'die mennisten en ander lasteraers den mont tot schelden en smaden wort geopent’. 73
De verschillende combinaties in Waterland bleven ondanks dit soort geschillen,
aangevuld met die rond de verdeling van de financiële lasten en rond diverse
beroepingsprocedures, in stand tot in de jaren ‘20 van de 17e eeuw. Alleen in de
69 Acta van de classis Edam, 28.2.1600.
70 Acta van de classis Edam, 7.10.1596.
71 Acta van de classis Edam, 8.6.1598, 4.3.1599, 19.4.1599.
72 Tot die tijd moesten de Watergangers naar Landsmeer om een dienst bij te wonen. Ook een poging in
1618 om diensten in Watergang zelf te krijgen, in de op last van de Gecommitteerde Raden ter plaatse
nieuw gebouwde school (ten behoeve van het onderwijs aan de jeugd en voor de predikatiën, zo werd in
de classicale acta genoteerd) leverde niets op. De classis beloofde overleg met de kerkenraden van
Landsmeer en Buiksloot en daar bleef het verder bij tot april 1623. Acta van de classis Edam, 4.10.1618,
24.3.1623.
73 Acta van de classis Edam, 3.3.1603, 7.4.1603
hoofdstuk 3/ pag. 140