De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

door Herman Jansz, in het bijzijn van een delegatie van de roepende gemeenten, over
het hem opgelegde tekstgedeelte Johannes 3 vers 15. Eigenlijk had men moeten
beginnen met het inzien en goedkeuren van ’s mans attestatie, afgegeven door zijn
huidige woonplaats, maar die bleek Herman Jansz niet bij zich te hebben. Op zijn
belofte deze de volgende keer wel mee te brengen, en na het goede verloop van de
propositie, werd afgesproken het examen over 1 week voort te zetten. Voor 20
september werden hem de volgende punten voorgeschreven:
- ‘1. van de beroepinge tot den kerckendienst
- 2. van den eenige waren Godt in drien onderscheyden personen
- 3. van de scheppinge des menschen, daer verhandelt wordt oock van den staet
des menschen voor den val, item nae den val, ende van de sonde
- 4. Ende dat Godt den mensch wederom te recht te brengen, den kerckendienst
bestaende in de verkondinghe des Goddelycken woorts ende recht gebruycke der
sacramenten, ingestelt heeft’.
Nadat dit gedeelte van het examen, afgenomen door Wilhelmius Puppius, predikant van
Edam, naar wens was verlopen, werd hem wederom een aantal punten opgelegd voor de
week daarop.
Ditmaal betrof het zes verschillende punten, te weten:
- ‘1. van de wet Godes
- 2. van den vrije wille
- 3. van het H. Evangelico
- 4. van de rechtveerdich maeckinge
- 5. van het geloove
- 6. van den heiligen sacramenten ende van den heilige doope’.
Examinator was nu Laurens Jansz van Monnickendam. Nog weer een week later waren
de laatste drie punten aan de orde:
- ‘1. van den avondmael des Heeren
- 2. van de kercke
- 3. ende discipline’.
Johannes Campius van Middelie/ Kwadijk/ Hobrede mocht dit laatste gedeelte voor zijn
rekening nemen. In tegenstelling tot de twee eerste examinatoren nu geen ervaren
predikant, maar een voorganger die net een jaar tevoren zelf dit examen had afgelegd. 92
Het volledige examen werd de week daarop besloten met wederom een proefpreek voor
de classispredikanten, in het bijzijn van een delegatie vanuit Etersheim/ Schardam. De
keuze voor het tekstgedeelte werd aan Herman Jansz zelf overgelaten en door hem
gekozen uit Mattheus 9 vers 36. Na afspraken over de duur van zijn verbintenis (telkens
voor 1 jaar) en de hoogte van zijn traktement (200 gulden door de dorpen samen op te
brengen en 50 gulden van de Staten van Holland, door Herman Jansz zelf daar te gaan
vragen 93 ), vond de bevestiging tot predikant onder handoplegging plaats. 94
92 Acta van de classis Edam, 13.9.1593, 20.9.1593, 27.9.1593, 4.10.1593.
93 Dit bedrag van 250 gulden per jaar is heel wat lager dan het voorschrift van de Staten van Holland uit
1594. Toen werd bepaald dat een plattelandspredikant 350 gulden per jaar behoorde te ontvangen,
aangevuld met nog eens 50 gulden indien hij meer dan drie kinderen had en met 50 gulden extra indien
hij een combinatie bediende (Hofman, Eenich Achterdencken, p. 136-139). Herman Jansz had drie
kinderen en zou een combinatie gaan dienen (acta van de classis Edam, 29.8.1594). Naar de maatstaven
van het besluit van 1594 zou hij vanaf dat jaar 400 gulden moeten krijgen. In 1609 bedroeg het traktement
van de latere predikant van Etersheim/ Schardam inderdaad 400 gulden (Van Deursen, Bavianen en
Slijkgeuzen, bijlage X, pp. 386-387), maar het is de vraag of Herman Jansz ooit dat bedrag heeft
ontvangen. In ieder geval had hij in 1600 klachten over de betaling van zijn traktement (acta van de
classis Edam, 19.6.1600).
hoofdstuk 5/ pag. 254