De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

moest uiteindelijk via de Gecommitteerde Raden van het Noorderkwartier gespeeld
worden om de gelden binnen te krijgen. 255
In het algemeen kan gesteld worden dat het de predikanten waren die het voortouw
namen aangaande het classisbezoek. Zodra de voorganger het af liet weten, gaf ook de
ouderling niet thuis. Het is niet duidelijk of van elke gemeente één ouderling werd
verwacht, of dat bij combinaties volstaan kon worden met één afgevaardigde namens de
gehele combinatie. Het eerste lijkt de voorkeur gehad te hebben, maar in praktijk was
men in veel gevallen al blij als er één ouderling namens de gecombineerde dorpen
verscheen. 256 Officieel hadden dus meer ouderlingen dan predikanten zitting in de
gewone vergaderingen, maar deze laatsten waren in het algemeen dominanter aanwezig,
mede omdat sommige kerkenraden niet bijzonder hechtten aan de aanwezigheid van
hun ouderlingen in classicaal verband. Of deze kerkenraden lokaal gewoon hun eigen
gang gingen of zich toch richtten naar de bovenlokale voorschriften, zal in het volgende
hoofdstuk aan de orde komen.
Tot besluit van dit gedeelte kan opgemerkt worden dat de classis er op haar beurt niet
altijd op uit was om de ouderlingen overal bij te betrekken. Zo noteerde de scriba in
1646 hoe ds. Roylandus van Purmerend rapport uitbracht aangaande de stand van zaken
rond de Purmer, maar daarbij niet alles in een volle classisvergadering wilde openbaren.
257 Ten aanzien van de niet altijd even overweldigende interesse van de kant van de
ouderlingen voor classicale aangelegenheden, diende de classis de hand dus in ieder
geval deels in eigen boezem te steken.
Verdeling van functies
In iedere classisvergadering functioneerde zoals gezegd een voorzitter, een scriba en
vanaf 1601 een assessor. Vanaf 1600 kwamen daar de wintergedeputeerden bij en met
ingang van 1610 werden steeds twee predikanten belast met de functie van oecumenus.
De classis koos voorts examinatoren en gedurende enkele jaren visitatoren, terwijl ook
ieder jaar een classisdelegatie naar de vergaderingen van de Noord-Hollandse synode
werd afgevaardigd. Hoe werden al deze functies verdeeld?
De voorzittershamer werd in de periode 1592-1598 vooral gehanteerd door de vijf
predikanten die in deze jaren trouw de vergaderingen bezochten, waarbij Wilhelmius
Puppius van Edam iets vaker aan bod kwam dan de anderen. Zij werden af en toe
afgewisseld door de bejaarde Laurens Jansz van Monnickendam. Hoewel het
voorzitterschap daarna rouleerde, kwamen vooral Puppius (1585-1618), als nestor van
de classis en Samuel Bartholdi van Monnickendam (1599-1640) vaker aan de beurt dan
de anderen. 258
De tweede predikant van Edam vervulde tot 1631 gedurig de taak van scriba. Van 1596
tot 1605 was dat ds. Jan Jansz Bruno, na diens overlijden opgevolgd door Cornelis
Petreius, die op zijn beurt in 1615 werd opgevolgd door Robertus Puppius, de zoon van
Wilhelmus en vanaf 1619 door Caspar Staphorstius, die de pen tot 1631 vrijwel
255 Acta van de classis Edam, 26.11.635.
256 Acta van de classis Edam, 27.4.1598, 6.10.1625, 1.5.1628.
257 Acta van de classis Edam, 24.9.1646.
258 W. Puppius zat in de jaren 1598-1618 gemiddeld eens per jaar de gewone classisvergaderingen voor,
S. Bartholdi gemiddeld 1,3x per jaar. Als alle predikanten in deze jaren volgens schema de functie van
voorzitter hadden vervuld, dan waren zij hooguit een maal in de anderhalf jaar aan de beurt geweest.
hoofdstuk 3/ pag. 174