De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Triglandus vertrok in 1634 naar Leiden waar hij hoogleraar werd. Zij bleven dus korter
als predikant werkzaam in Noord-Holland dan Bartholdi en Doreslaer en hadden
vermoedelijk ook meer concurrentie vanuit hun eigen classis bij de samenstelling van
de afvaardiging naar de synodevergaderingen. In ieder geval leverde de classis
Amsterdam het grootste aantal verschillende personen die een of meer malen in de
functie van voorzitter, assessor, scriba of gedeputeerde werden gekozen.
Synodegedeputeerden
De synodegedeputeerden werden doorgaans gekozen uit predikanten die tweemaal of
vaker de functie van voorzitter, assessor of scriba binnen de synodevergaderingen
hadden vervuld. Het deputaatschap was niet recht evenredig verdeeld over de
afgevaardigden van de afzonderlijke classes. Over de gehele periode bezien bleven
vooral Hoorn en Alkmaar achter, terwijl voor de classis Edam geldt dat zij alleen
dankzij de vaak herkozen Bartholdi iets van haar achterstand op Enkhuizen, Amsterdam
en Haarlem wist goed te maken. In de hier onderzochte periode waren in het totaal 49
termijnen beschikbaar, samen goed voor 93 jaar omdat niet iedere synodegedeputeerde
de volle twee jaar uitdiende. Deze termijnen werden vervuld door 26 personen. 13 van
hen werden maar voor één termijn gekozen, zeven voor twee termijnen en drie voor die,
twee voor vier. Bartholdi vervulde als enige vijf termijnen als gedeputeerde. Die
termijnen waren als volgt over de classes verdeeld (van veel naar weinig):
Classis: Aantal termijnen: Aantal personen:
Amsterdam 13 (26 jaar) 9
Haarlem 12 (21 jaar) 6
Enkhuizen 11 (21 jaar) 4
Edam 5 (9 jaar) 1
Hoorn 4 (8 jaar) 3
Alkmaar 4 (8 jaar) 3
Naast Bartholdi en Van Doreslaer werden nog vier mannen drie maal of vaker gekozen
tot gedeputeerde. Dit waren Petrus Plancius (Amsterdam 1585-1622) 18 , Johannes
Bogaert (Haarlem, 1584-1614 19 ; hij vervulde zijn synodale functies tussen 1594 en
1605), Henricus Swalmius (eveneens uit Haarlem, 1625-1649) 20 en Hermannus
Gerardi (Enkhuizen, 1590-1623). 21 Van Plancius kan nog gezegd worden dat hij in de
Evenhuis, Ook dat was Amsterdam, dl 1, pp. 210-212, Nauta, De Groot, Biografisch lexicon, dl 3, pp.
355-358, Over Rolandus: idem, dl 1, pp. 292-293.
18
Petrus Plancius (1552-1622) vluchtte in 1585 vanuit de Zuidelijke Nederlanden naar Amsterdam, om
daar tot een zeer invloedrijke predikant uit te groeien. Hij was als synodegedeputeerde betrokken bij de
zaken van Caspar Coolhaes, Cornelis Wiggertsz en Taco Sybrandsz. Over ds. Plancius en zijn
voortdurende strijd voor de calvinistische beginselen en tegen iedere afwijking daarvan, zie: Evenhuis,
Ook dat was Amsterdam, dl 1, pp.157-162, 209-210, 234-235; en Nauta, De Groot, Biografisch lexicon,
dl 3, pp. 291-295.
19
Over deze gezaghebbende, rechtzinnige Haarlemse predikant, zie Spaans, Haarlem na de Reformatie,
pp. 208-209.
20
Henricus Swalmius (1578-1649) was predikant te Oud-Alblas (1600-1604), Oud-Beijerland (1604-
1617) en Delft (1617-1625), voor hij te Haarlem beroepen werd. Deze gemeente zou hij tot zijn
overlijden in 1649 dienen, met uitzondering van de jaren 1629 en 1630. Toen was hij bij lening predikant
te Den Bosch. Van Lieburg, Repertorium, dl 1.
21
Hermannus Gerardi was predikant van Hensbroek en Obdam (1583-1590) en daarna van Enkhuizen
(1590 tot aan zijn overlijden in 1623). Van Lieburg, Repertorium, dl 1.
hoofdstuk 6/ pag. 297