De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

is sprake van ‘volle last’ voor de afgevaardigden, met daarbij de aantekening dat, zo ze
zich bezwaard voelden, zij via de koster alle andere kerkenraadsleden konden laten
ontbieden voor overleg. Uiteraard was een dergelijk overleg binnen Edam eenvoudig te
realiseren, maar belangrijker is dat het in dit geval ging om twisten in Edam zelf,
waarover gemeenteleden bij de classis in appèl waren gegaan. Geen wonder dus dat de
kerkenraad de vinger nauwlettend aan de pols wenste te houden. 170 Acht jaar later
verzocht predikant Wilhelmus Puppius nadrukkelijk om lastgeving door de kerkenraad,
in verband met enkele heikele punten op de classisagenda, in deze hoogtijdagen van de
Bestandstwisten. 171 In de notulen van Purmerend is nergens sprake van instructies voor
de afgevaardigden naar de classis, anders dan de in te brengen kerkenraadreactie op de
gravamina en aangaande vragen die vanuit de kerkenraad aan de classis voorgelegd
dienden te worden. 172
Enkele voorbeelden dus van lastgeving en ruggespraak, maar vooral zo lijkt het als er
meningsverschillen tussen de eigen delegatie en de andere aanwezigen op de
classisvergadering werden verwacht. Iets wat gezien het geringe aantal vermeldingen in
de stedelijke kerkenraadsnotulen blijkbaar niet vaak voor kwam.
Volgens de opeenvolgende kerkorden diende de voorzitter op iedere classisvergadering
aan alle afgevaardigden te vragen of in de eigen gemeente kerkenraadsvergaderingen
werden gehouden en tucht geoefend. Voorts of voor de armen en het onderwijs werd
gezorgd en of men advies of hulp van de classis behoefde. 173 De acta leren niet of in de
vergaderingen van classis Edam een dergelijk systematisch onderzoek plaatsvond. Wel
werd een enkele maal genoteerd dat eerst de algemene zaken afgehandeld zullen worden
en daarna de kwesties die vanuit bepaalde kerkenraden werden ingebracht. 174 Deze
formulering lijkt erop te duiden dat de classis zich bepaalde tot de behandeling van
problemen en vragen en zich niet consequent over alle locale vorderingen liet
informeren.
Vast onderdeel van iedere classisvergadering in het late voorjaar vormde de
voorbereiding op de synodale vergaderingen. Hiertoe werden eerst de acta van de
voorgaande synode herlezen, waarna de bespreking van en besluitvorming over de
gravamina volgde en de verkiezing van de classicale afgevaardigden. Op de eerste
classisvergadering ná de synodale vergadering werden vervolgens de nieuwe synodale
acta gelezen en waar nodig toegelicht, door de broeders die deze vergadering hadden
bijgewoond. Vanaf 1620 vonden de synodale vergaderingen in augustus plaats en niet
langer in mei of juni. De voorbereidingen en rapportage in classisverband verschoven
mee naar achteren.
volgende classisvergadering de beurt van Pietervaer waarnam (kerkenraadsnotulen 16.4.1629). Bij
complexe conflicten die niet binnen één classisvergadering afgedaan konden worden, gebeurde het wel
dat men één ouderling meerdere malen achtereen afvaardigde, omdat hij van de zaak op de hoogte was.
Zoals Simon Jansz Rengers in 1606, bij problemen rond ds. Carolus Petri Agricola van Purmerend (zie
hierover paragraaf 5.5); kerkenraadsnotulen Edam, 1.10.1606, 8.10.1606, 29.10.1606.
170
Kerkenraadsnotulen Edam, 28.4.1604; het conflict zelf komt in paragraaf 4.5 aan de orde.
171
Kerkenraadsnotulen Edam, 13.9.1612.
172
Bijvoorbeeld: kerkenraadsnotulen Purmerend, 15.8.1621 (inbrengen hoe het in de gemeente gaat en
hoe men met de problemen rond ds. De la Cave is omgegaan).
173
Acta van de nationale synode van Middelburg, 1581, art. 30; acta van de nationale synode van Den
Haag, 1586, art. 38; zie ook: Van den Broeke, Een geschiedenis van de classis, pp. 71-73. Uit het
overzicht van Van den Broeke blijkt dat de bepalingen in de acta van de nationale synode van Dordrecht,
1578 nog wat uitgebreider waren. Toen werd ook genoteerd dat gevraagd moest worden of er ter plaatse
ketterijen bestonden en of er twijfel ten aanzien van de geloofsleer bestond.
174
Acta van de classis Edam, 1.10.1607, herhaald op 14.4.1608 en opnieuw op 8.4.1619.
hoofdstuk 3/ pag. 160