De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

classis, voor wie in 1620 van kerkenraadzijde om assistentie gevraagd werd, om hem in
zijn ouderdom te ontlasten. 254
Als tweede predikant werd kort daarop dr. Jozua de Keldere, alias de la Cave beroepen.
255 Een gepromoveerde theoloog, waar inhoudelijk niets op aan te merken was, maar
desondanks geen gelukkige keuze: nauwelijks een jaar later bracht zijn gedrag de
gemeente in rep en roer. Ouderling en magistraatslid Dirck Gerritsz opende de aanval,
eerst binnen de kerkenraad, daarna via de classis. Beiden hadden zich om deze twist al
van het Avondmaal afgehouden, terwijl De la Cave zich tevens onthouden had van de
verkondiging van Gods Woord. Het was dus zaak de affaire snel op te lossen, om
verdere lokale onrust in de kiem te smoren. De la Cave ontpopte zich helaas als een
heuse querulant. In de eerste de beste dienst waarin hij weer mocht voorgaan, dankzij de
door de classis gemaakte verzoening, voer hij in de prediking uit tegen Dirck Gerritsz,
'hem scheldende voor een judas', tot grote ergernis van de daar verzamelde gemeente.
Een classisdelegatie wist ook nu de partijen tijdelijk met elkaar te herenigen. 256
Dirck Gerritsz bleef echter moeite houden met zijn voorganger, waarop De la Cave in
1622 classicale assistentie inriep om deze ouderling in het gareel te krijgen. Gerritsz zou
al anderhalf jaar niet aan het Avondmaal zijn verschenen en bovendien meestal
absenteren uit de kerkenraadsvergaderingen, behalve de laatste keer, toen er iets tegen
De la Cave aan de orde gesteld was. De la Cave had daarop de kerkenraad verzocht dit
gedrag te censureren, maar die had Gerritsz gewoon laten meepraten. Reden voor De la
Cave om zowel zijn oude tegenstander als de gehele kerkenraad aan te klagen voor de
classis.
Deze klacht keerde zich echter als een boemerang tegen De la Cave zelf. Nu bleek
namelijk dat niet alleen Dirck Gerritsz, maar ook de rest van de kerkenraad grote moeite
had met de gang van zaken rond het voorgenomen, maar uiteindelijk afgeketste
huwelijk van zijn predikant. 257 Samengevat komt het er op neer dat een welgestelde
koopmansdochter uit Amsterdam haar zinnen op De la Cave had gezet, als zijnde een
goede partij nu zij haar ‘wereltsche pracht hadde afgeleydt.’ Hij kende haar niet, maar
voelde zich zo gevleid door de belangstelling dat hij verschillende malen een kerkdienst
verzuimde om nader met haar in contact te treden en haar ten slotte in het geheim trouw
beloofde, zonder medeweten van haar vader. De vrouw dreef hem verder in het nauw
door direct met hem mee naar Purmerend te reizen, om zo haar vader te ontlopen. De la
Cave heeft haar daarop enkele dagen verborgen gehouden bij zijn zuster in Hoorn.
Tegenover de inmiddels gealarmeerde kerkenraad ontkende hij aanvankelijk alles, om
later toch toe te geven serieuze trouwplannen te hebben, om vervolgens op zondag zelf
zijn huwelijkse proclamaties in de kerk te doen. De vrouw was inmiddels weer naar
haar vader teruggekeerd, op last van de kerkenraad, terwijl De la Cave beloofde zich
met haar vader en met de gemeente te verzoenen.
254 Acta van de classis Edam, 20.1.1620.
255 Acta van de classis Edam, 16.3.1620, zie ook Van Deursen, Bavianen en Slijkgeuzen, p. 72 en pp. 220-
221 over De la Cave en over zijn aanvaringen met Dirck Gerritsz, voorman in kerk en vroedschap.
256 Acta van de classis Edam, 15.2.1621, 29.4.1621, 7.6.1621; kerkenraadsnotulen Purmerend, 2.2.1621
(over de belediging van Dirck Gerritsz door De la Cave in zijn preek en de daarop volgende ruzie in de
kerkenraadsvergadering), 11.2.1621 (De la Cave wil zich wel op de classis verantwoorden, maar niet op
de kerkenraad. Bovendien weigert hij dienst te doen) ; 5.3.1621 (Zaak nu bij de classis. De la Cave
weigert nog steeds om voor te gaan, Dirck Gerritz is niet te bewegen om naar de kerkenraadsvergadering
te komen); 18.4.1621 (Oordeel van de classis geaccepteerd door De la Cave ; Dirck Gerritsz zegt te zullen
appèleren op de synode).
257 Affaire ook aangehaald door Van Deursen, Bavianen en Slijkgeuzen, p. 72.
hoofdstuk 5/ pag. 281