De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

combinatie Broek in Waterland/ Zuiderwoude kwam al eerder beweging. Broek nam in
1597 en opnieuw in 1599 het initiatief om te komen tot de beroeping van een eigen
predikant, en wel een die de goedkeuring van de gehele dorpsbevolking kon wegdragen,
zodat ds. Lemgovius, die de combinatie diende vanaf eind 1599, daar niet voor in
aanmerking kwam. 74
Hoewel Zuiderwoude niet erg gecharmeerd was van de plannen van Broek, noch van de
wijze waarop de zaken door de kerkelijke en burgerlijke overheid van deze plaats
werden geforceerd, werd de scheiding in 1600 goedgekeurd door de Gecommitteerde
Raden, waarop de classis Zuiderwoude aanraadde hiermee in te stemmen. 75 Ds.
Lemgovius bleef hier welkom en zou Zuiderwoude nog één jaar dienen.
Het feit dat Zuiderwoude in 1609 gecombineerd werd met Uitdam en al voor die tijd
grote moeite had om de gelden rond te krijgen voor bijvoorbeeld de betaling van
vacaturediensten, wijst erop dat Zuiderwoude financieel niet in staat was zelf een
predikant te onderhouden, waar Broek dat in 1600 wel kon. 76
Grote herschikkingen in Waterland in de jaren ‘20
De grote verschuivingen in de jaren ‘20 vonden allereerst plaats omdat een oplossing
gezocht moest worden voor Durgerdam. 77 Ds. Strijdt, predikant van de combinatie
Ransdorp/ Holysloot, waar ook Durgerdam onder ressorteerde, pleitte al in 1611 voor
'ordinaere bedieninge' in Durgerdam, maar de classis wees dit af: de Durgerdammers
moesten hier zelf om verzoeken. 78 Spanningen tussen Holysloot en Ransdorp, aangevuld
met het probleem dat ds. Strijdt zich lichamelijk te zwak voelde om deze combinatie te
blijven dienen, deden in 1619 voor Durgerdam het tij keren. In de classis werd
voorgesteld Strijdt voortaan alleen aan Holysloot te binden en bij de Gecommitteerde
Raden te pleiten voor extra predikantsplaats in de combinatie Ransdorp/ Durgerdam. De
vergadering verwierp het voorstel echter, mede gezien de financieel zwakke positie van
Ransdorp en Holysloot. De beide dorpen bleven gecombineerd, maar werden wel
ontslagen van Ds. Strijdt, om zijn ouderdom en lichamelijke gebreken. Te Durgerdam
werden voorlopig nog geen diensten gehouden. 79
Toch had de classis inmiddels oog gekregen voor de kansen op 'een goede oogst' in het
'seer grote gehuchte' Durgerdam. Daarom werd een classiscommissie uitgezonden om
ter plaatse te vernemen naar de mogelijkheden om daar het Woord Gods te bedienen.
Het rapport was gedeeltelijk positief: de magistraat was bereid een gebouw te
74 Acta van de classis Edam, 12.5.1597, 19.4.1599, 24.5.1599, 30.8.1599, 13.12.1599, 28.2.1600
75 Acta van de classis Edam, 21.2.1600, 28.2.1600, 10.4.1600, 23.5.1600, 23.7.1600, 31.7.1600, 5.9.1600
76 Acta van de classis Edam, 29.3.1604, 10.5.1604, 29.9.1604, 31.7.1607
77 Dit past in de lijn van de Noord-Hollandse synode. In 1619 werd vanuit Haarlem via een gravamen
gevraagd of men niet hoorde te zorgen ‘dat die plaetsen, daer eenige capellen ofte gehuchten syn, met
eenigen kerckendiest wierden versorcht?’ Van synodewege werd hier instemmend op gereageerd, in het
bijzonder als ze ‘groot syn ende niet bequamelyck connen comen tot andere plaetsen’. Acta van de
Noord-Hollandse synode, 27.8.1619, (gravamen 1 van Haarlem).
78 Acta van de classis Edam, 18.4.1611.
79 Acta van de classis Edam, 13.5.1619, 20.7.1619; de classis had al in 1618 advies gevraagd aan de
Noord-Hollandse synode over de wijze waarop men met ds. Strijdt diende om te gaan, nu hij te oud en te
zwak was voor zijn huidige dienst, maar nog wel in staat tot een lichtere. De synode had daarop
aangeraden deze predikant (zijn naam was niet genoemd door de classis, maar uit de omschrijving is
eenvoudig op te maken dat het ds. Strijdt betrof) te ontslaan en hem van een behoorlijk onderhoud te
voorzien. Acta van de Noord-Hollandse synode, 9.10.1618 (part. kwestie van de classis Edam, nr. 2). In
praktijk zou ds. Strijdt ondanks zijn zwakke gestel toch blijven preken, zie hierna.
hoofdstuk 3/ pag. 141