De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Er werd dus nogal wat gevraagd van predikanten en ouderlingen en zowel de
opmerkingen over de absenten als de herhaalde boetebepalingen laten zien dat de
vergaderfrequentie voor velen te hoog lag. Zo werd in 1606 het veelvuldig absenteren
van predikanten in de buitengewone vergaderingen aan de kaak gesteld. De ouderlingen
werden in deze extra bijeenkomsten dus niet per definitie verwacht, maar de
voorgangers wel. 192 De bepaling werd in 1649 met klem herhaald. 193 In 1616 werd
afgesproken dat wegblijvende predikanten voortaan 12 stuivers boete betaalden.
Verzuimende ouderlingen werden voor 8 stuivers aangeslagen. 194 Ook hieruit blijkt dat
hun absentie eerder werd geaccepteerd dan die van predikanten, ondanks alle
kerkordelijke bepalingen ten aanzien van de gelijkheid der ambten.
In de al aangehaalde oproep uit 1631 om toch vooral de eerste en de laatste
classisvergadering van elk jaar bij te wonen 195 , klinkt een zekere aanvaarding van het
absenteïsme in door. Dit in tegenstelling tot de jaren `90, toen nog hevig werd geageerd
tegen de 'slappicheyt' in het vergaderen, omdat daardoor de classis ten onder zou
gaan. 196 Deze angst was in 1631 achterhaald, maar de algemene vermaningen aan het
adres van broeders die veelvuldig absenteerden, bleven klinken en de boetebepalingen
werden niet afgezwakt. 197
Het gebeurde ook meer dan eens dat de besluitvorming moest worden opgeschort
wegens het grote aantal absenten. Zeker in de jaren waarin nog niet iedere plaats over
een eigen predikant beschikte, verschenen er soms nauwelijks genoeg mannen om te
kunnen vergaderen. Zo waren er op 13 februari 1593 slechts twee van de 12 predikanten
aanwezig, één maand later maar vier en nog een maand later vijf of zes, terwijl in deze
jaren waarin nog geen sprake was van wintergedeputeerden, alle predikanten op iedere
vergadering werden verwacht. Alleen de afgevaardigden uit Ransdorp werden in de
wintermaanden geëxcuseerd omwille van de afstand. 198
Hoe zeer men hechtte aan een goede opkomst, blijkt uit het feit dat de boete op absentie
aanvankelijk op 20 stuivers werd gesteld in 1597. 199 Een onhoudbaar hoog bedrag want
in 1599 werd de boete verlaagd tot 5 stuivers bij onwettige absentie, maar daarbij werd
wel vastgelegd dat van onwilligheid een notitie op de attestatie zou worden gemaakt. 200
In 1616 werd de boete definitief vastgesteld op de al genoemde 12 stuivers voor
predikanten en 8 voor ouderlingen. Voordien was nog geen sprake van boetes voor
absente ouderlingen.
Door de instelling van het college van gedeputeerden daalde het aantal
classisvergaderingen vanaf 1600 van gemiddeld 12 naar gemiddeld negen per jaar, wat
de meeste predikanten enkele winterse reizen naar Edam bespaarde. Zo waren het de
gedeputeerden die in de wintermaanden de examens afnamen 201 , bij
192
Acta van de classis Edam, 11.9.1606.
193
Acta van de classis Edam, 23.8.1649.
194
Acta van de classis Edam, 18.7.1616.
195
Acta van de classis Edam, 6.10.1631.
196
Acta van de classis Edam, 22.5.1595.
197
Voorbeelden van vermaningen: acta van de classis Edam, 4.4.1633, 13.7.1637; voorbeelden van
boetebepalingen: 6.10.1631, 3.8.1643, 28.9.1643.
198
Acta van de classis Edam, 13.2.1595, 6.3.1595, 24.4.1595.
199
Acta van de classis Edam, 12.5.1597.
200
Acta van de classis Edam, 24.5.1599.
201
Acta van de classis Edam, bijvoorbeeld 24.1.1600, 25.2.1602, 10.10.1605, 27.9.1611.
hoofdstuk 3/ pag. 164