De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Christiaen Dircksz Harlaeus diende de combinatie van 1621 tot aan zijn dood in 1651.
Hij was wel regelmatig voorzitter, maar praktisch nooit assessor en vervulde ook geen
andere taken binnen de classis. Het lijkt er op dat hij alleen verscheen als het zijn beurt
was om voor te zitten, om dan weer voorlopig thuis te blijven, waar hem in 1640
permissie toe werd verleend in verband met zijn leeftijd. De voorgangers van
Etersheim/ Schardam hadden dus in het algemeen niet de energie om zich actief te
roeren in classicaal verband, hoewel de afstand tot Edam geen echt bezwaar had hoeven
opleveren.
Het beeld voor de dorpen van de Zeevang is dus gevarieerd, wat niet gezegd kan
worden voor de Waterlandse gemeenten. In het algemeen geldt voor deze dorpen dat de
predikanten de classicale vergaderingen maar spaarzaam bezochten. Gunstige
uitzonderingen op deze regel vormen de al genoemde eerste predikant van de nieuwe
combinatie Landsmeer/ Buiksloot/ Watergang en de eerste predikant van Ransdorp/
Holysloot, tot zijn gezondheid hem parten ging spelen. De Waterlandse predikanten
werden regelmatig, maar zonder veel succes vermaand om vaker te verschijnen. 249
Ziekte, lokale problemen en vooral de afstand tot Edam vormden voor velen
onoverkomelijke bezwaren om zich op de vergaderingen te laten zien. Zo was ds.
Lingius van Schellingwoude/ Durgerdam zo vaak ziek, dat men het in 1649 met zoveel
woorden noteerde dat hij in een bepaalde vergadering wèl aanwezig was. 250
De zwakke inzet van deze en andere predikanten moedigde hun ouderlingen niet aan tot
grote activiteit. Zo werden de ouderlingen van Landsmeer/ Buiksloot en Ransdorp/
Holysloot keer op keer gemaand toch vooral te verschijnen, ook wanneer hun predikant
door ziekte verstek moest laten gaan. Van Holysloot werd in 1602 gemeld dat haar
ouderlingen 'gemeynelijck' absent waren en bij verdere afwezigheid als
ordeverstoorders behandeld zouden worden. Veel zou het niet helpen. Zo werd het in
1642 zelfs gemeld dat er weer eens een ouderling uit Holysloot was verschenen. 251 Een
soortgelijke reeks vermaningen werd geuit aan het adres van met name Zunderdorp en
van Durgerdam/ Schellingwoude. Ook tijdens vacatures bleven de ouderlingen eerder
thuis dan dat zij met een dubbele delegatie ter vergadering verschenen. 252 Zelfs in
vergaderingen die speciaal in verband met een lokale kwestie waren uitgeschreven, kon
het gebeuren dat de afvaardiging uit de gemeente die het betrof, verstek liet gaan. 253
Het bontste maakten overigens de broeders van Middelie/ Kwadijk het in 1635. Zij
achtten de aanwezigheid van hun ouderling 'niet van noden' op de classisvergadering en
stemden daarom in met de weigering van de kerkmeesters ter plaatse, de voorgeschreven
bijdrage per ouderling aan de classicale kas af te dragen. Van classiswege
werd vooral tegen deze financiële gevolgtrekking geprotesteerd, 'ter fine geen quade
consequentie gegeven worde'. Als de betrokkenen bleven weigeren zou men hen citeren
om voor de vergadering 'suffisante redenen van weijgeringe deses' te geven. 254 De zaak
249
Acta van de classis Edam, zie bijvoorbeeld 27.4.1598, 26.3.1601, 11.6.1606, 24.9.1618, 9.9.1628,
13.7.1637.
250
Acta van de classis Edam, 3.5.1649.
251
Acta van de classis Edam, 7.8.1642
252
Acta van de classis Edam, ?.9.1629. Hier is sprake van de afwezigheid van de ouderlingen uit het op
dat moment vacante Zunderdorp.
253
Acta van de classis Edam, zie bijvoorbeeld 31.8.1598 (Ransdorp/ Holysloot), 20.1.1603 (idem),
11.1.1628 (Durgerdam/ Schellingwoude), 25.4.1650 (idem).
254
Acta van de classis Edam, 1.10.1635.
hoofdstuk 3/ pag. 173