De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

onafgebroken hanteerde. In de jaren vanaf 1631 werd de scriba per jaar gekozen en
kwamen ook anderen in beeld voor deze functie. Zo was ds. Gael van Purmerland scriba
in 1631, 1632, 1636 en 1641 en werd Johannes Jansz Bruno van Monnickendam in
1633, 1639 en 1640 tot penvoerder gekozen. Staphorstius was in 1634, 1637, 1640,
1642 en 1643 weer aan de beurt, afgewisseld en opgevolgd door negen anderen 259 die
allen gedurende één of twee jaren tot scriba werden verkoren.
In de functie van oecumenus 260 , belast met het beheer van de classicale kas, werden
vanaf 1610 steeds twee predikanten benoemd. Zij vervulden deze taak veelal tal van
jaren achtereen en ook hier voerden de stedelijke predikanten de boventoon. Zo maakte
altijd een van de Edamse predikanten deel uit van dit tweemanschap, geassisteerd door
de tweede Monnickendamse predikant en incidenteel door een ander. 261
Verplaatsen we onze blik naar het college van wintergedeputeerden 262 , dan valt opnieuw
het Edamse overwicht op. Zo maakten alle Edammers altijd deel uit van dit college. Van
de Monnickendamse predikanten werd er bijna altijd één tot wintergedeputeerde
gekozen, zeker vanaf de komst van de tweede predikant in 1621. 263 De voorgangers van
Purmerend daarentegen werden tot de komst van hun tweede predikant in 1630, slechts
mondjesmaat tot wintergedeputeerde verkoren. In de jaren daarna was ook deze
gemeente altijd vertegenwoordigd in dit college. 264 Waar de Edamse predikanten het
deputaatschap eenvoudig konden combineren met overige werkzaamheden, omdat alle
vergaderingen in Edam plaatsvonden, gold dit niet voor de predikanten van Purmerend
en Monnickendam, voordat men ook daar over twee voorgangers kon beschikken. In de
eerste plaats omdat deze mannen wel reistijd kwijt waren en in de tweede plaats omdat
zij het al druk genoeg hadden, gezien hun dringende verzoeken om een extra predikant
ter plaatse.
De voorgangers van het dicht bij Edam gelegen Middelie/ Kwadijk werden vanaf het
begin in 1599 tot 1623 met grote regelmaat gekozen tot wintergedeputeerde, daarna nog
maar incidenteel. 265 Dit zal, zoals gezegd te maken hebben gehad met de kwaliteiten van
de opeenvolgende predikanten van deze combinatie. Ook de inbreng vanuit Oosthuizen
varieerde met de jaren. Zo werd Ewout Willemsz tussen 1599 en 1608 zes maal
gekozen en daarna niet meer, hoewel hij tot aan zijn dood in 1616 deze gemeente zou
259 Te weten Henricus Coenradi van Purmerend in 1633, Henricus Huijsingius van Beemster in 1635,
Johannes ab Otten van Beets/ Oudendijk in 1638 en 1648, Johannes Landman van Monnickendam in
1645, Johannes Boucardus van Warder in 1646, Johannes Wassenarius van Buiksloot/ Nieuwendam in
1647, Henricus Schalkenius van Edam in 1649 en Gerrit Jansz van Monnickendam in 1650.
260 In de classicale acta wordt deze functionaris oecumenus genoemd, in de classicale ordre van 1624
oeconomus (archief van de classis Edam, inv. nr. 190, art. 15).
261 Bartholdi werd vanaf 1610 nooit met deze taak belast. In 1610 werd eenmalig Ewout Willemsz van
Oosthuizen benoemd en in 1626 eenmalig Johannes Brouwer van Purmerend. Gael vervulde deze functie
van 1642 tot en met 1647. In de jaren tot 1610 werd dit beheer van de classicale gelden steeds aan één
predikant opgedragen, zonder dat uit de acta altijd helder wordt wie dat is. In ieder geval legden ook in
deze jaren vooral een Edamse of de Monnickendamse predikant met enige regelmaat verantwoording af
over het beheer van de classicale kas. Bartholdi heeft deze taak vóór 1610 wel vervuld.
262 De namen van de gekozenen zijn bekend voor 47 van de 51 jaar tussen 1599-1650. Alleen voor de
jaren 1602, 1608, 1615 en 1630 ontbreken deze gegevens.
263 Gedurende zes jaar, verspreid over de periode 1599-1620 ontbrak er een Monnickendamse predikant
in het college van wintergedeputeerden. In de jaren daarna ontbrak er slechts twee maal een predikant uit
Monnickendam. In 1626 en 1627 maakten beide Monnickendamse voorgangers deel uit van dit college en
vanaf 1643 wisselden beide predikanten elkaar steeds af.
264 In de jaren 1599-1630 maakte gemiddeld eens per drie jaar de predikant van Purmerend deel uit van
dit college. Vanaf 1630 werd bij toerbeurt steeds één van beide voorgangers uit deze gemeente gekozen.
265 Entens diende de combinatie van 1626 tot 1648 en werd in de jaren 1633, 1640, 164 en 1647 tot
gedeputeerde gekozen.
hoofdstuk 3/ pag. 175