De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Bodecherus nog ten minste een jaar in Beets/ Oudendijk diende te blijven. Een uitkomst
die door de gecombineerde kerkenraad maar moeizaam werd aanvaard. Bodecherus
loste dit op door overhaast naar Zuiderwoude te vertrekken, alwaar hij ook nauwelijks
een jaar is gebleven. 272 Kerkenraad en predikant werden door de classis bestraft over
deze gang van zaken.
In 1607 verzocht ds. Barend Hendricksz om ontslag uit Beets/ Oudendijk. Ditmaal
kwam het verzoek dus van de predikant en niet van de kerkenraad, maar die stemde er
wel van harte mee in. Door zijn precaire financiële toestand had Hendricksz de
gemeente in opspraak gebracht, zodat men hem liever vandaag dan morgen zag gaan.
De classis assisteerde bij het zoeken naar een andere gemeente, wat maar langzaam
vlotte. Reden voor de kerkenraad om zich hierover bij de classis te beklagen, hoewel
men zelf niet vrijuit ging bij de problemen die Hendricksz zich op de hals gehaald had.
Het gerucht ging namelijk dat Hendricksz jaarlijks een gedeelte van zijn traktement
moest afstaan voor onderhoud en reparatie van het kerkgebouw, wat zijn schulden mede
veroorzaakt zou hebben. In 1609 was het afscheid van Hendricksz een feit. 273
Ten slotte wilde ook ds. Houtman van Landsmeer/ Buiksloot in 1604 via de classis
opheldering over klachten die door zijn kerkenraad zouden zijn geuit over zijn
functioneren. Klachten die hij aangreep om te vragen om ontslag uit deze gemeenten.
Door classisbemiddeling werden beide partijen verzoend, maar twee jaar later vertrok
Houtman alsnog. 274
Al met al zijn dit zo de meest enerverende jaren van de hier onderzochte periode. De
classis omvatte rond 1600 15 predikantsplaatsen, verdeeld over 14 gemeenten of
combinaties van gemeenten. Alleen over de (predikanten van de) gemeenten
Oosthuizen/ Warder, Etersheim/ Schardam, Middelie/ Kwadijk en Marken horen we
niets in deze periode: vier van de 14!
In de jaren na 1608 keerde de rust terug in de classis. Na die tijd zou het, ondanks de
spanningen van de Bestandstwisten, niet meer voorkomen dat zich zoveel
binnenkerkelijke conflicten aandienden. Natuurlijk deden zich nadien nog wel
problemen voor met predikanten, maar deze lagen allen op het vlak van de levenstucht
en zorgden niet voor zo’n sterke verdeeldheid binnen de betrokken gemeenten en voor
zoveel spanningen binnen de classis, als gebeurde bij de problemen in Edam,
Purmerend en Broek in Waterland. Bovendien liepen latere geschillen nooit zo hoog op,
dat de classis ze niet zelf af kon doen en in het verlengde daarvan werd geconfronteerd
met synodale bemoeizucht. Dit wijst enerzijds op een groeiend gezag van de classis zelf
en anderzijds op een verdere uitkristallisering van de onderlinge verhoudingen tussen
synode, classis, kerkenraden en lokale overheden.
272 Acta van de classis Edam, 22.10.1601, 14.10.1602, 9.11.1602, 20.1.1603. Over zijn verdere loopbaan,
zie: Schutte, ‘Een nieuwe beeldenstorm nodig ?’, p. 31.
273 Acta van de classis Edam, 22.7.1607, 10.1.1608, 14.4.1608, 11.8.1608, 15.9.1608,
13.10.1608, ?.11.1608, 24.11.1608, 21.4.1609, 27.7.1609.
274 Acta van de classis Edam, 23.11.1604, 9.5.1605, 27.6.1605, 21.8.1606, 25.6.1606, 12.10.1606; over
Houtman: zie verder paragraaf 5.5.
hoofdstuk 4/ pag. 237