De classis Edam 1572-1650 - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

jaren waarin de synode niet mocht vergaderen (1609-1618) 22 in functie bleef als
gedeputeerde, samen met Johannes Roggius uit Hoorn. 23 Voor deze zes predikanten
geldt dat zij samen 44% van de beschikbare termijnen als synodegedeputeerde voor hun
rekening namen, terwijl daarnaast voor 70% van alle synodegedeputeerden geldt dat zij
ten minste twee of meer andere functies vervulden binnen de synode. Bij de keuze van
de gedeputeerden werd dus gehecht aan kwaliteit en continuïteit.
Begrijpelijk en uit de cijfers eenvoudig verklaarbaar, is het feit dat de klachten over het
deputaatschap vanuit de classes Hoorn, Edam en Alkmaar afkomstig waren. De classes
dus, wier afgevaardigden het minste aantal keren werden gekozen in deze functie. Edam
en Hoorn stelden in 1598 de vraag of de functie van synodegedeputeerde wel
gehandhaafd diende te worden, gezien de hoge kosten en het lage rendement. De
gedeputeerden reisden zo vaak naar de Zuid-Hollandse synode en naar de Staten van
Holland, dat alle financiële steun gegeven vanuit die Staten ter verlichting van de
synodale onkosten daaraan opging, zonder dat er veel bereikt werd door die
gedeputeerden. Zo luidden de klachten. De synode wilde in meerderheid niets weten
van het opheffen van deze functie, maar besloot wel om aan de Staten een hogere
bijdrage te vragen ter bestrijding van die synodale onkosten. 24
De klachten werden door Hoorn in 1599 herhaald en opnieuw stemde Edam in met het
voorstel van Hoorn om de functie van synodegedeputeerde af te schaffen. De synode
dacht hier, zoals te verwachten, nog steeds anders over. De hoge synodale onkosten
werden bovendien door de synodevergadering toegeschreven aan het feit dat alle
classisgedeputeerden in herbergen resideerden. Als oplossing om de kosten te drukken,
werd besloten de keuze der logementen vrij te laten. 25 Alles beter dus dan het afschaffen
van de functie van synodegedeputeerde.
Een laatste vraag over de gedeputeerden kwam van de classis Alkmaar, die in 1626
voorlegde of het niet beter zou zijn de gedeputeerden voortaan bij toerbeurt uit de zes
Noord-Hollandse classes te kiezen. Ditmaal stonden synode en classis Edam zij aan zij
in hun verwerping van het voorstel. 26 Deze gewijzigde Edamse opstelling hing uiteraard
samen met de sterke positie van Bartholdi binnen de synode in deze jaren. Juist omdat
de deputaatschappen niet recht evenredig verdeeld werden, kon hij immers vaak
herkozen worden als gedeputeerde.
De synode hechtte dus zeer aan de functie van synodegedeputeerde en aan haar vrijheid
om in die functie te benoemen wie haar goed dunkte. Toch waren de voorstellen om de
macht van deze functionarissen te vergroten steeds afkomstig van de afgevaardigden
22 De wijze waarop de onderlinge contacten tijdens deze jaren van de Bestandstwisten werden
onderhouden, komt in paragraaf 6.3 aan de orde.
23 Johannes Roggius werd geboren in Amsterdam, 1567, hoogleraar in Heidelberg (Palts), predikant van
Groote Lindt in 1597, te Hoorn in 1600, afgezet op 4 september 1614 als contraremonstrant, opnieuw
hoogleraar in Heidelberg in 1618 tot aan zijn dood in datzelfde jaar. Van Lieburg, Repertorium, dl 1; Van
Deursen, Bavianen en Slijkgeuzen, p. 242. Hij bleef overigens wel tot aan zijn dood de functie van
synodegedeputeerde vervullen. (Acta van de classis Edam, 4.10.1618: In de classisvergadering,
voorafgaande aan de particuliere synodevergadering van 9 oktober 1618 (de eerste sinds de opschorting
van deze vergaderingen) bracht scriba Robbertus Puppius in, dat synodegedeputeerde Ds. Roggius was
overleden, zodat er een nieuwe gedeputeerde gekozen diende te worden. De classis stelde voor ds.
Hermannus Gerardi van Enkhuizen te benoemen. Hij werd inderdaad gekozen. Acta van de Noord-
Hollandse synode, 9.10.1618.
24 Acta van de Noord-Hollandse synode, 22.6.1598, acta van de classis Edam, 8.6.1598.
25 Acta van de Noord-Hollandse synode, 21.6.1599, acta van de classis Edam, 7.6.1599.
26 Acta van de Noord-Hollandse synode, 4.8.1626, acta van de classis Edam, 27.7.1626.
hoofdstuk 6/ pag. 298